سال‌هاست که محققان به‌دنبال ساخت واکسن سرطان هستند. حالا به‌نظر می‌رسد که گروهی از پژوهشگران دانشگاه MIT توانسته‌اند واکسنی بسازند که در کارآزمایی‌های بالینی فاز 1 نتایج امیدوارکننده‌ای داشته است.

به‌ گزارش Interesting Engineering، پژوهشگری به‌ نام «درل اروین» و تیمش در MIT در سال 2016 مؤسسه Elicio Therapeutics را تأسیس کردند که هدف آن، آزمایش واکسن این مؤسسه روی انسان‌های مبتلا به سرطان بود. این واکسن که اکنون ELI-002 نام دارد، درمانی مبتنی بر آلبومین است که پپتیدهای مرتبط با لیپید را با یک ادجوانت ایمنی ترکیب می‌کند و نیاز به سلول‌های CAR T را از بین می‌برد.

Elicio یک کارآزمایی بالینی با نام AMPLIFY-201 را در سال 2021 آغاز کرد و سرطان‌هایی با جهش در ژن KRAS (که رشد، بلوغ و مرگ سلولی به آن بستگی دارد) را به‌ویژه روی افراد مبتلا به سرطان پانکراس هدف قرار داد. سرطان پانکراس که به تهاجمی‌بودن و گزینه‌های درمانی محدود شناخته می‌شود، چالش مهمی را پیش روی آن‌ها قرار داد. بااین‌حال، ELI-002 با هدف قراردادن هم‌زمان هفت نوع KRAS – که سرطان پانکراس وابستگی زیادی به این ژن‌ها دارد – امیدوارکننده بود.

نتایج فوق‌العاده واکسن سرطان جدید شرکت Elicio Therapeutics

در سال 2024، این تیم نتایج کارآزمایی بالینی فاز 1 خود را در Nature Medicine منتشر کرد. این نتایج امید برای ساخت واکسنی که می‌تواند به‌خوبی در درمان این بیماری مؤثر باشد، افزایش می‌دهد.

در میان 25 بیمار این آزمایش بالینی، 84 درصد آن‌ها افزایش قابل‌توجهی در سلول‌های T ضدتومور نشان دادند و 24 درصد نشانگرهای زیستی خون باقی‌مانده تومور را حذف کردند. بیمارانی که پاسخ ایمنی قوی داشتند، 86 درصد کاهش خطر پیشرفت یا مرگ بر اثر سرطان را تجربه کردند که به پتانسیل این واکسن برای جلوگیری از عود سرطان اشاره دارد. البته این اولین‌بار نیست که شرکت‌های تحقیقاتی به نتایج امیدوارکننده‌ای می‌رسند؛ به‌تازگی شرکت مدرنا هم اعلام کرده است که تا دو سال آینده، واکسن سرطان پوست عرضه می‌کند.

«کریستوفر هاک»، یکی از مدیران Elicio Therapeutics می‌گوید: «نتایج این واکسن در درمان سرطان پانکراس نشان داد که در مسیر درستی هستیم و می‌توانیم به مردم کمک کنیم. شرکت ما درنظر دارد که از فرمولاسیون همین واکسن برای درمان سرطان روده بزرگ و ریه استفاده کند.»

تاریخچه توسعه واکسن سرطان

با وجود تحقیقات گسترده، بسیاری از واکسن‌های سرطان حتی در محیط‌های بالینی نیز کمتر از حد انتظار ظاهر شدند. «هایپنگ لیو»، فوق‌دکترای آزمایشگاه اروین، تقریباً 15 سال پیش به بررسی این مشکل پرداخت و متوجه ناتوانی واکسن‌های پپتیدی در رسیدن به غدد لنفاوی در مقادیر کافی شد. درنتیجه واکسن‌های سرطانی نمی‌توانستند در درمان این بیماری مؤثر باشند.

البته تحقیقات لیو به کشف شگفت‌انگیزی در هنگام آزمایش نانوذرات میسلی برای تحویل پپتید منجر شد. برخلاف انتظارات، میسل‌های کنترلی با پیوند ضعیف، پاسخ ایمنی قدرتمندی ایجاد کردند. لیو به تحقیقات خود ادامه داد و نحوه تعامل غدد لنفاوی با آلبومین را بررسی کرد. (آلبومین که رایج‌ترین پروتئین در خون است، مایعات بین سلولی را به یکدیگر متصل می‌کند.)

با این کشف، تیم تحقیقاتی MIT در سال 2014، واکسنی لیپیدی برای اتصال زنجیره‌های پپتیدی به مولکول‌های آلبومین ساخت؛ رویکردی بی‌نظیر که نتیجه آن پاسخ قابل‌توجه سلول‌های T در موش‌های آزمایشگاهی بود. این روش به‌تنهایی 10 برابر نتیجه بهتری نسبت به دیگر واکسن‌ها داشت.

در تجزیه‌وتحلیل‌های بعدی، همین تیم توانست به نتایج بهتری در تولید واکسن دست یابد. آن‌ها با همراه‌کردن این واکسن با درمان سلول T کایمریک گیرنده آنتی‌ژن (CAR T Cell)، به موفقیت قابل‌توجهی در ازبین‌بردن 60 درصد تومورهای موش‌ها دست یافتند. این امر موفقیت بی‌سابقه‌ای برای درمان لوسمی با سلول‌های CAR T تا آن زمان بود. حالا این گروه جدید از محققان امیدی تازه را برای تولید واکسن سرطان ایجاد کرده‌اند.