پس از گسترش آنفولانزای پرندگان یا آنفولانزای مرغی H5N1 در میان پرندگان و گاوها در آمریکا، دومین فرد مبتلا به این ویروس نیز در ایالات‌متحده شناسایی شد. این بیمار در یک دامداری در ایالت میشیگان کار می‌کند و با دام‌های مبتلا به این ویروس ارتباط مداوم دارد. اما ویروس H5N1 چیست و آیا باید درباره آن نگران بود؟

ویروس آنفولانزای پرندگان H5N1

آنفولانزای پرندگان یا آنفولانزای مرغی برخلاف نامش تنها به پرندگان محدود نیست و در ماه‌های اخیر در میان گاوهای دامداری‌های آمریکا بسیار شایع شده است. البته با این که این ویروس در پرندگان معمولاً منجر به مرگ می‌شود، مرگ‌ومیر آن در میان گاوها بسیار کمتر است.

این ویروس معمولاً به انسان‌ها منتقل نمی‌شود، اما موارد معدودی از انتقال آن به انسان تا امروز در دنیا گزارش شده‌ است. از سال ۱۹۹۷، بیش از ۹۰۰ نفر در ۲۳ کشور دنیا به ویروس آنفولانزای پرندگان H5N1 مبتلا شده‌اند که بیش از نیمی از آن‌ها جان خود را از دست داده‌اند. البته نرخ واقعی مرگ‌ومیر این ویروس احتمالاً کمی بیشتر است، زیرا بسیاری از موارد این آنفولانزا شناسایی یا گزارش نمی‌شود.

سرایت ویروس از حیوانات به انسان

ابتلای انسان به ویروس H5N1 از طریق نمونه‌برداری از چشم تأیید می‌شود. مرکز کنترل و بیماری آمریکا (CDC) می‌گوید که التهاب ملتحمه یا التهاب چشم یکی از نشانه‌های اصلی ابتلا به این ویروس است.

اولین‌بار، فرد مبتلا به این ویروس در سال ۲۰۲۲ در ایالات‌متحده شناسایی شد. این فرد به‌طور مستقیم با پرندگان مبتلا به ویروسH5N1 ارتباط داشت. علائم او فقط شامل خستگی و بی‌حالی می‌شد و خوشبختانه فرد پس از مدتی سلامتی خود را به‌دست آورد.

حالا پس از گذشت دو سال، دومین مورد ابتلا به آنفولانزای پرندگان H5N1 در دو ماه گذشته نیز در این کشور گزارش شده است. مورد قبلی در ایالت تگزاس نیز یک کارگر دامداری بود. هر دو بیمار علائمی خفیف داشتند و دچار مشکل حادی نشدند. CDC اعلام کرده است که خوشبختانه ریسک شیوع این بیماری در میان مردم همچنان پایین است.

در موردی که اخیراً شناسایی شده است، عفونت چشمی محدود بود و در نمونه‌های مجرای تنفسی شخص اثری از این ویروس پیدا نشد.

درحال‌حاضر، دولت‌های ایالتی در آمریکا از دامداری‌ها خواسته‌اند که آماری از کارگرانی که با حیوانات مبتلا به آنفولانزای مرغی تماس داشته‌اند ارائه دهند. تا به امروز ۳۵۰ نفر به همین علت تحت نظارت قرار گرفته‌اند.

توالی‌یابی ژنتیکی ویروس در بدن فردی که به‌تازگی به این بیماری مبتلاشده نشان می‌دهد که این ویروس بیش از ۹۹ درصد با ویروس‌هایی که درحال‌حاضر در گاوها شیوع پیدا کرده شباهت دارد. درنتیجه این ویروس در انتقال به انسان دچار جهش نشده که خبر خوبی است.

CDC این ویروس را ایزوله کرده و کشت می‌دهد تا بتواند روی میزان بیماری‌زایی و انتقال آن مطالعه کند. این سازمان همچنین ارزیابی شیوه‌های درمان‌ و واکسن‌های ممکن برای ویروس آنفولانزای H5N1 را نیز آغاز کرده است.

وضعیت فعلی شیوع ویروس H5N1

همان‌طور که اشاره شد، CDC می‌گوید ریسک عمومی این ویروس همچنان پایین است. اما این سازمان با دقت افرادی را که با دام‌ها تماس دارند تحت نظر دارد. سازمان کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا یک دستورالعمل ویژه برای کارکنان دامداری‌ها تهیه کرده تا خود را در برابر ویروس آنفولانزای مرغی H5N1 محافظت کنند.

طبق گزارش این سازمان، سطوح بالایی از ویروس H5N1 در میان دام‌ها و در شیر خام گاوها وجود دارد.

گزارش‌ها از ابتلای ۶۳ گاو در نه ایالت به این ویروس خبر می‌دهند. وضعیت شیوع ویروس در میان دام‌ها به‌صورت مرتب ارزیابی می‌شود و انتظار می‌رود با افزایش توجهات به این بیماری، موارد شناسایی‌شده افزایش یابند. CDC آمار را در وب‌سایت خود به‌‌صورت روزانه منتشر می‌کند. در این ارزیابی‌ها، CDC تمرکز خود را روی افرادی گذاشته که به‌طور مداوم با دام‌ها در تماس هستند.

متخصصان علت اصلی شیوع ویروس در میان گاوها را آلودگی تجهیزات شیردوشی گاوها می‌دانند. همچنین شیوع ویروس در بین ایالت‌ها احتمالاً ناشی از جابه‌جایی گاوها از گاوداری‌های آلوده به گاوداری‌های سالم است. پس به‌نظر می‌رسد این شیوع درحال‌حاضر نمی‌تواند از آمریکا فراتر برود.

اقدامات لازم برای پیشگیری از آنفولانزای پرندگان H5N1

علائم ویروس آنفولانزای پرندگان H5N1 شبیه به علائم آنفولانزای فصلی است و می‌تواند از علائم خفیف مانند سرخی چشم‌ها و مشکلات تنفسی تا علائم درگیری شدید دستگاه تنفسی مانند سینه‌پهلو را در بر بگیرد. در موارد شدید، فرد احتمالاً نیاز به تحت نظر بودن در بیمارستان را داشته باشد.

CDC اقداماتی را برای پیشگیری از ابتلا به آنفولانزای پرندگان توصیه کرده است:

• اجتناب از تماس با پرندگان وحشی
• گزارش پرندگان وحشی و خانگی بیمار یا مرده
• اجتناب از تماس با حیوانات زنده یا مرده‌ای که دچار بیماری هستند (خصوصاً گربه‌ها) یا دوری از سطوحی که با آن‌ها تماس داشتند.
• در صورت کار در محیط دامداری، اجتناب از تماس فیزیکی یا ارتباط نزدیک با گاوها و موادی که آغشته به ویروس H5N1 هستند.
• اجتناب از نوشیدن شیر خام یا محصولاتی که با شیر خام تهیه شده‌اند. در نظر داشته باشید شیرهای پاستوریزه بهترین راه برای حفظ سلامتی است.
• توجه به توصیه‌های بهداشتی هنگام تهیه غذاهای شامل گوشت پرندگان و دام
• توجه به علائم آنفولانزا و عمل به توصیه‌های سلامتی هنگام بیماری
• دریافت واکسن آنفولانزای فصلی. این واکسن بدن را در برابر آنفولانزای پرندگان مقاوم نمی‌کند، اما ریسک ابتلا به ویروس‌های آنفولانزای انسانی را کاهش می‌دهد و درنتیجه احتمال ابتلای هم‌زمان به دو بیماری کم می‌شود.