در ابتدای جلسه، داور نظری اردبیلی معاون برنامه‌ریزی و سیستم‌های شرکت فناپ‌زیرساخت با اشاره به اینکه آسیب‌شناسی حادثه معدن طبس نشان می‌دهد که یکی از علل این رخداد ضعف فناوری بوده است، گفت:«با هوشمندسازی معدنکاری می‌توانیم جلوی این حوادث را تا حد قابل توجهی بگیریم.»

وی افزود: «برخی ۲.۵ درصد تلفات در عملیات معدنکاری را طبیعی قلمداد می‌کنند، این باعث می‌شود حرکت در مسیر تحقق معدنکاری دیجیتال به کندی پیش برود. ما باید مشخص کنیم اولویت کسب‌و‌کارمان چیست؟ آیا به دنبال سودآوری بیشتر از معادن هستیم یا ایمنی برایمان در اولویت است؟» 

او هم‌چنین به داده‌محور نبودن سازمان‌ها و شرکت‌های حوزه معدن اشاره کرد و این را معضلی برای استفاده از هوش مصنوعی دانست. 

به گفته نظری، مهم‌ترین حوزه‌هایی که برای هوشمندسازی معادن باید کار تحقیقاتی درباره‌شان انجام شود Mining Dispatching System  ،Wearable Sensors  و Smart Predictive Maintativeاست و برای حرکت در این مسیر باید در تمام این سه حوزه مطالعات انجام شود. 

در این نشست دکتر علی موسوی مدیر پروژه ERP در شرکت فناپ‌زیرساخت نیز با  مروری بر کتاب «مایناپ» آن را به عنوان سند راهنما برای معدن‌کاری برشمرد و درباره مهم‌ترین الزامات هوشمندسازی توضیح داد.

میلاد اصانلو، مدیر تجاری هلدینگ فناپ نیز با اشاره به وضعیت معدنکاری هوشمند گفت: «ما نمی‌توانیم با بودجه محدود، مشکلات کلان کشور را حل کنیم. ما انتخابی در برابر تحول دیجیتال نداریم. اینکه چند شرکت دانش‌بنیان کوچک دور هم جمع شوند و تصمیم بگیرند مشکل کلان و ریشه‌دار صنایع فولاد را حل کنند، چیزی نیست که در عالم واقعیت بتواند رخ بدهد.»

او ادامه داد: «باید مراکز بزرگی مثل صندوق توسعه ملی و مجلس و … پای کار بیایند تا بتوانند با سرمایه‌گذاری کلان به حل مشکلات آن صنعت کمک کنند. مسائل کلان چیزی نیست که حل آن از عهده استارت‌آپ‌ها با بنیه مالی ضعیف ساخته باشد.» 

او ابراز امیدواری کرد که تداوم این جلسات بتواند گامی در حل مسائل این حوزه و حرکت به سمت هوشمندسازی معادن بردارد.

جای خالی نقشه راهبردی برای توسعه معدنکاری هوشمند در کشور 

مهرداد اکبریان رییس هیات‌مدیره انجمن سنگ آهن نیز در ادامه گفت‌و‌گوها، به ضرورت وجود قوانین برای هوشمند‌سازی معادن اشاره کرد و گفت: «با دیدن کارهای مطالعاتی صورت گرفته در فناپ زیرساخت شگفت‌زده شدم. ما نیاز به یک نقشه راهبردی برای توسعه معدنکاری هوشمند در کشور داریم. در بخش تولید درگیر ضرر و زیان‌ها هستیم. اینکه مدیران معادن ما متوجه شوند که با معدنکاری هوشمند چه اندازه ضررهای مادی و تلفات جانی پایین می‌آید، موضوع بسیار مهم و ارزشمندی است.»

او ضمن ابراز تاسف و اندوه از حادثه معدن طبس افزود: «همه ما به واقع از حادثه طبس شرمساریم. پرونده ایمنی در معادن کماکان باز است و ما باید سطح ایمنی معادن را به کلی متحول کنیم.»

منابع انسانی بزرگ‌ترین چالش‌ تحول دیجیتال معادن

میرسینا امیر شنوا مدیر مرکز نوآوری شرکت چادرملو، از  تجربه معادن چادرملو در استقرار سامانه دیسپاچینگ گفت. 

او هم‌چنین از کاهش صدمات و تلفات و افزایش بهره‌وری ناشی از هوشمندسازی در معدن چادرملو خبر داد و گفت: «یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ما در حوزه تحول دیجیتال معادن، چالش منابع انسانی است؛ ما به توانمندسازی منابع انسانی در این حوزه به شدت نیازمندیم. این در حالی است که حتی منابع دانشگاهی ما در این زمینه به‌روز نشده‌اند و نمی‌توانند برای نیروی انسانی ما مفید باشند.»

هوشمندسازی معادن موضوعی لوکس و غیرضروری نیست 

زاهدی، مدیر سرمایه‌گذاری شرکت پشتیبانی توسعه فناوری و نوآوری فولاد مبارکه نیز در این باره گفت: «اسناد نشان می‌دهد بیشتر از ۶۰ درصد فناوری‌های نوظهور به حوزه IT، اینترنت اشیا و هوش مصنوعی مربوط است. اگر شرکت‌های معدنی بخواهند از جریان فناوری عقب نمانند حتما باید وارد این حوزه شوند. فولاد مبارکه نیز وارد این حوزه شده است و بیش از ۴۰ درصد در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده است. ما با بهره‌گیری از این ابزارها می‌توانیم بخش‌های غیرایمن معادن را شناسایی کنیم و بفهمیم در کدام نقطه احتمال ریزش وجود دارد.» 

زاهدی تاکید کرد: «باید از این تصور که هوشمندسازی موضوعی لوکس و غیرضروری برای معادن است فاصله بگیریم و بدانیم غیر از این‌که در ایمنی و حفظ جان افراد تاثیر دارد در سودآوری هم تاثیرگذار خواهد بود.» 

به همکاری متخصصان IT در کنار متخصصان حوزه معدن نیاز داریم

در همین حال مجید وفایی‌فرد مدیرعامل مرکز نوآوری ایمینو، در نشست خدمات فناپ‌زیرساخت در حوزه معدنکاری هوشمند تاکید کرد: «یکی از چالش‌ها حتما فرهنگ‌سازی است. در خصوص سیاستگذاری به معیارهایی برای سنجش نیاز داریم. ما با دانشگاه امیرکبیر جایزه‌ای در زمینه نوآوری در حوزه معدن طراحی کرده‌ایم. همچنین به وزارت صنعت و معدن تاکید کرده‌ایم مشوق‌ها بر مبنای همین معیارها اعطا شود.»

وی افزود: «یکی دیگر از چالش‌ها در حوزه صنعت ۴ نگاه تک‌بعدی بوده است. فعالان معدنی می‌گویند اهالی IT در حوزه‌ای به نام هوشمندسازی وارد شده‌اند که تخصصی در بخش معدنی آن ندارند. این یعنی ما به همکاری متخصصان IT در کنار متخصصان حوزه معدن نیاز داریم.»

معادن کوچک نمی‌توانند به موضوع هوشمندسازی فکر کنند 

بهمنی از سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) هم با ذکر اینکه او و همکارانش در ایمیدرو مدت‌هاست چالش‌های این حوزه را بررسی می‌کنند، گفت: «دو درصد معادن جزو معادن بزرگ هستند و ۹۸ درصد معادن کوچک هستند. ما باید تصمیم بگیریم که هوشمندسازی را برای دو درصد معادن بزرگ می‌خواهیم انجام دهیم، یا برای همه معادن کشور این برنامه را داریم.» 

وی افزود: «فرهنگسازی در معادن مبتنی بر نیاز است. این نیاز به قوانین و الزامات بالادستی هم برمی‌گردد. بحث بهره‌وری و سود بیشتر در کنار موضوع ایمنی در اینجا مطرح است. این مسائل بیشتر برای آن دو درصد معادن بزرگ کشور می‌تواند مطرح باشد. معادن کوچک ما به قدری مشکلات دارند که نمی‌توانند به موضوع هوشمندسازی فعلا فکر کنند.»

سحر بنکدارپور رییس مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی تهران هم در این نشست یکی از دغدغه‌های مهم این حوزه را  شرکت‌های رانتی دانست که به علت برخورداری از رانت، تمایلی به استفاده از فناوری‌های نوپدید ندارند.

او مشکل بعدی را سطح بلوغ پایین در شرکت‌های کوچک عنوان کرد که موجب می‌شود تحول دیجیتال در آنها پیشرفت معنی‌داری پیدا نکند.

سطح انتظار ما از زیست‌بوم نوآوری با واقعیات همخوانی ندارد

حمید حیدری از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که در حوزه طراحی سیاست‌ها برای پیشبرد هوش مصنوعی در کشور فعالیت می‌کند درباره جلسات آتی این نشست گفت: «چند محور در صحبت‌های فعالان این حوزه، مشترک بود. یکی اینکه همه از زیست‌بوم صحبت می‌کنند. از زیست‌بوم نوآوری وقتی صحبت می‌کنیم قرار نیست مسائل کلی کشور را پاسخ دهیم. آنچه برداشت می‌کنم احساسم این است که نیاز مشخص و دقیقی در مورد مشکلات بخش معدن مطرح نمی‌شود. به نظر می‌رسد سطح انتظار ما از زیست‌بوم نوآوری با واقعیات همخوانی ندارد. ما باید سعی کنیم مسائل خودمان را در قالب یک کنسرسیوم مطرح و برای حل آنها تلاش کنیم.اگر می‌خواهیم معادن را هوشمند کنیم، ناگزیریم شرکت بزرگی را راه‌اندازی کنیم تا نیازهای تک‌تک ما را برطرف کند.»

او پیشنهاد کرد: «از تسهیلات و اعتبارهایی که معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اعطا می‌کند می‌توانید استفاده بهینه کنید. این را مشخص کنید که چه استانداردی و چه مجوزی را یک شرکت باید کسب کند تا بتوانیم به توانمندی آن در زمینه هوشمندسازی اعتماد کنیم. گام دوم این است که اگر دغدغه انتشار و تبادل داده‌های شرکت خود را ندارید، می‌توانید این داده‌ها را به اشتراک بگذارید تا با تحلیل آن بتوانیم به تفسیر جامعی برای دریافت نیازها و توسعه هوش مصنوعی برای هوشمندسازی معادن در کشور برسیم.»

قرار است این نشست‌ها به میزبانی شرکت فناپ‌زیرساخت تداوم داشته باشد تا فعالان حوزه معدن بتوانند با همراهی قوه مقننه و معاونت علمی ریاست‌جمهوری و دیگر نهادهای دولتی، برای گذر از چالش‌های هوشمندسازی معادن ایران راهکارهایی را ارائه دهند.