حتما تا به حال اشکال مختلف ماه مانند هلال ماه و ماه کامل را در آسمان شب دیده‌اید. گاهی اوقات ممکن است ماه از هیچ زاویه‌ای در آسمان رویت نشود. اما علت این مسئله چیست؟

دیده شدن یا نشدن ماه در آسمان شب مسئله‌ای نجومی و از لحاظ علمی قابل بررسی است. این مسئله به جهت تابش خورشید به ماه بستگی دارد. از آن‌جایی که ماه از خود نوری ندارد و توسط تابش خورشید روشن و قابل دیدن می‌شود، پاسخ این سوال را باید در زاویه تابش خورشید به ماه جست‌وجو کنیم. در این بخش از ستاره برای اطلاع بیشتر شما، درباره زمان دیده نشدن ماه در آسمان نوشته‌ایم.

اول ماه قمری؛ زمانی که ماه در آسمان دیده نمی‌شود

از نظر علمی زمانی که موقعیت مکانی ماه میان خط واصل زمین و خورشید واقع شود، بخشی از ماه که توسط تابش خورشید نورانی می‌شود دقیقا رو به خورشید است و در نتیجه ما قادر به دیدن آن نخواهیم بود. در چنین شرایطی وضعیت «مقارنه ماه و خورشید» رخ داده است که اصطلاحا به آن ماه نو گفته می‌شود. گفتنی است این وضعیت در اول ماه قمری اتفاق می‌افتد و در چنین شرایطی، از آن‌جایی که نیمه تاریک ماه رو به زمین است، ماه در آسمان شب قابل دیدن نیست.

با توجه به مطالب گفته‌شده، ماه همیشه در آسمان شب وجود دارد، اما در شرایطی که نیمه تاریک آن رو به زمین باشد، از زمین رویت نمی‌شود.

نور خورشید و پدیدار شدن ماه در حالت‌های مختلف

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم ماه مانند سایر سیارات از خود نوری ندارد و نور خورشید را منعکس می‌کند. بنابراین این‌که ماه از زمین چگونه به نظر برسد، به نحوه قرارگیری ماه در مدار خود و زاویه و جهت تابش نور خوشید به آن بستگی دارد؛ در بعضی از بازه‌های زمانی سطح تاریک ماه رو به زمین است و در زمان‌هایی دیگر سطح روشن آن؛ بر این اساس، ماه در روزهای مختلف ماه قمری به اشکال گوناگونی دیده می‌شود و در بازه زمانی خاصی هم ماه در آسمان دیده نمی‌شود.

محاق چیست؟

به شرایطی از ماه که تا این قسمت به آن پرداختیم محاق گفته می‌شود. در واقع زمانی که ماه بین زمین و خورشید قرار بگیرد و قسمت کاملا روشن ماه که در اثر تابش مستقیم خورشید نورانی شده است، پشت به زمین باشد به نحوی که ماه در آسمان شب دیده نشود، محاق گفته می‌شود.

چرا ماه به اشکال گوناگونی از زمین دیده می‌شود؟

از منظر علم نجوم یک دلیل عمده برای دیده شدن ماه به شکل هلالی، قرص کامل ماه و حتی دیده نشدن ماه در آسمان شب که تا این‌جا به آن پرداختیم وجود دارد؛ ماه هر ۳۰ روز (به عبارت دقیق‌تر هر ۲۹.۵ روز) یک مرتبه دور زمین می‌چرخد و حین این چرخش، هر بار سطوح و زوایای مختلفی از آن توسط خورشید روشن می‌شود. با توجه به موقعیت ماه، خورشید و زمین و نحوه قرارگیری هریک از آن‌ها نسبت به هم در هر مرحله از روشن شدن ماه توسط اشعه‌های خورشید، ماه از سطح زمین به شکل‌های گوناگونی قابل مشاهده است؛ ماه نو یا همان حالت محاق، ربع اول، ماه کامل و ربع آخر که هریک از این اشکال ماهی یک دفعه تکرار می‌شود.

برای شما کاربری که مشتاق بودید بدانید چرا گاهی ماه را در آسمان نمی بینیم، دانستن این‌که قمر در عقرب چیست و چگونه محاسبه می شود نیز می‌تواند جذاب باشد.