به‌بهانه رونمایی از غول گرافیکی جهان، کارت گرافیک انویدیا RTX 5090، آن را کنار RTX 4090 گذاشته و دو نسل را با هم مقایسه می‌کنیم.

انویدیا با معرفی کارت گرافیک RTX 5090، بار دیگر مرزهای قدرت پردازش گرافیکی را جابجا کرده است. این کارت که جانشین RTX 4090، قدرتمندترین کارت گرافیک نسل قبل، محسوب می‌شود، وعده عملکردی خیره‌کننده را می‌دهد. اما این دو غول دنیای گرافیک در مقابل یکدیگر چگونه عمل می‌کنند؟ در این مقاله به بررسی دقیق مشخصات، عملکرد و ارزش خرید این دو کارت می‌پردازیم.

مقایسه قیمت کارت گرافیک انویدیا RTX 5090 با RTX 4090

انویدیا، کارت گرافیک RTX 5090 را در نمایشگاه CES 2025 معرفی کرد و عرضه آن از کمتر از یک ماه دیگر آغاز خواهد شد. قیمت پیشنهادی خرده‌فروشی این کارت، مبلغ هنگفت ۲۰۰۰ دلار است که بیشتر شبیه قیمت‌های دوران کمبود GPU برای RTX 4090 است تا قیمت زمان عرضه آن. RTX 4090 در اکتبر ۲۰۲۲ با قیمت نسبتا مقرون‌به‌صرفه ۱۶۰۰ دلار عرضه شد.

امروزه می‌توان کارت‌های Founders Edition انویدیا 4090 را با همان قیمت پیدا کرد، در حالی که مدل‌های شرکت‌های دیگر از ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار برای مدل‌هایی با پیشرفته‌ترین سیستم‌های خنک‌کننده متغیر است. انویدیا از این افزایش قیمت دفاع کرده است، اما تا زمانی که عملکرد واقعی این کارت را از نزدیک نبینیم، نمی‌توانیم در مورد ارزش واقعی آن قضاوت کنیم.

کارت گرافیک انویدیا RTX 5090

مشخصات فنی

اگر فقط به مشخصات فنی نگاه کنیم، کارت گرافیک RTX 5090 باید در تقریبا هر سناریویی برتری قاطعی در مقایسه با به نسل قبلی خود، RTX 4090 داشته باشد، اما این هسته‌های اضافی و سلول‌های حافظه سریع‌تر، هزینه مصرف برق بالاتری نیز به همراه دارند.

کارت گرافیک RTX 5090 از جنبه‌های مختلف، یک پیشرفت نسلی چشمگیر به شمار می‌رود. این کارت با داشتن ۳۳ درصد هسته CUDA بیشتر، انتظار می‌رود که بهبود قابل توجهی در عملکرد رسترایزیشن (Rasterization) نسبت به RTX 4090 ارائه دهد و همچنین افت نرخ فریم (FPS) ناشی از پردازش جلوه‌های بصری سنگین مانند رهگیری پرتو (Ray Tracing) را به میزان بیشتری کاهش دهد.

متاسفانه، انویدیا برای اندازه‌گیری عملکرد هسته‌های RT (Ray Tracing) از معیار جدیدی استفاده کرده است. در حالی که این هسته‌ها بر پایه معماری نسل چهارم طراحی شده‌اند، انویدیا معیار ۳۱۸ ترافلاپس (TFLOPS) را ارائه داده که در حال حاضر اطلاعات دقیقی برای مقایسه با نسل قبل به ما نمی‌دهد. با این وجود، با توجه به روند بهبود عملکرد در نسل‌های قبلی انویدیا، می‌توان انتظار بهبود قابل ملاحظه‌ای در عملکرد کلی رهگیری پرتو را داشت.

همین وضعیت برای هسته‌های Tensor انویدیا نیز صادق است. این هسته‌ها با معماری نسل پنجم و معیار AI TOPS خودسرانه ۳۳۵۲ معرفی شده‌اند که امکان مقایسه مستقیم با نسل قبل را دشوار می‌سازد. با این حال، این هسته‌ها قابلیت‌های جدیدی مانند تولید چند فریم (Multi-Frame Generation) را فراهم می‌کنند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

در بخش حافظه، می‌توان با اطمینان در مورد ارتقاء چشمگیر ارائه شده توسط انویدیا صحبت کرد. RTX 5090 از نسل جدید حافظه‌های ویدیویی GDDR7 بهره می‌برد و با افزایش ۵۰ درصدی، ۳۲ گیگابایت حافظه را ارائه می‌دهد. سرعت این حافظه‌ها نیز با ۲۸ گیگابیت بر ثانیه، به طور قابل توجهی افزایش یافته و پهنای باند حافظه را تقریبا ۸۰ درصد بهبود می‌بخشد. این میزان حافظه برای بازی‌های فعلی بسیار زیاد به نظر می‌رسد و شاید نشان‌دهنده تمرکز انویدیا بر کاربردهای فراتر از بازی، مانند کارت‌های سری تایتان، باشد، حتی اگر RTX 5090 به عنوان پرچمدار کارت‌های گیمینگ این نسل شناخته شود.

تمام این پیشرفت‌ها، هزینه مصرف برق بالاتری را نیز به همراه دارند. این کارت پرچمدار انویدیا، به مراتب بیشتر از نسل قبلی خود به انرژی نیاز دارد. انویدیا اعلام کرده که این کارت به تنهایی به ۵۷۵ وات برق نیاز دارد که بیشتر از مصرف برق برخی از سیستم‌های گیمینگ میان‌رده است.

عملکرد

انویدیا در مورد عملکرد کارت‌های سری RTX 50 ادعاهای بسیار بزرگی مطرح کرده است. هرچند ممکن است برخی از این ادعاها از نظر فنی درست باشند، اما واقعیت به آن اندازه‌ای که انویدیا می‌خواهد ما باور کنیم، شفاف نیست. تا زمانی که بررسی‌های مستقل و عملی از این کارت‌ها منتشر نشود، نمی‌توان با قطعیت در مورد عملکرد آن‌ها صحبت کرد. بنابراین، در عین بررسی ادعاها و نتایج بنچمارک‌های انویدیا، باید با احتیاط و تردید به آن‌ها نگاه کنیم.

بر اساس ادعاهای انویدیا، در برخی سناریوها، RTX 5090 می‌تواند تا دو برابر سریع‌تر از RTX 4090 عمل کند و نرخ فریم‌های فوق‌العاده‌ای را حتی در سنگین‌ترین بازی‌ها با فعال بودن کامل فناوری رهگیری پرتو ارائه دهد. این اعداد در نمودارهای منتشر شده توسط انویدیا برای بازی‌های AAA مشابه نیز تکرار شده‌اند. با این حال، نکته مهم این است که هیچ عدد دقیقی برای نرخ فریم (FPS) ارائه نشده و یک هشدار مهم در پایین نمودارها ذکر شده است.

عملکرد فنی کارت گرافیک RTX 5090

انویدیا اشاره کرده که در تست‌های خود برای بازی‌هایی که از DLSS استفاده می‌کنند، از DLSS 3.5 برای RTX 4090 و از DLSS 4 با قابلیت تولید چهار فریم (Frame Generation x4) برای RTX 5090 استفاده کرده است. فناوری تولید چند فریم با استفاده از هوش مصنوعی، چندین فریم را به ازای هر فریم رندر شده توسط GPU تولید می‌کند که منجر به افزایش چشمگیر نرخ فریم می‌شود، بدون اینکه GPU اصلی نیاز به پردازش سنگین داشته باشد.

این احتمالا منجر به مشکلاتی در تأخیر ورودی (Latency) خواهد شد، حتی با وجود فناوری جدید Nvidia Reflex در RTX 5090.

در بازی‌هایی که از DLSS 4 پشتیبانی نمی‌کنند، مانند A Plague Tale: Requiem، اختلاف عملکرد بین این دو کارت بسیار کمتر چشمگیر است – بیشتر شبیه ۵۰ درصد افزایش سرعت به جای ۱۰۰ درصد یا بیشتر. و در بازی Far Cry 6، بدون استفاده از DLSS، به چیزی می‌رسیم که احتمالاً نشان‌دهنده مزیت واقعی عملکرد RTX 5090 است: چیزی بسیار نزدیک به یک بهبود نسلی سنتی ۳۰ درصدی.

منطقی است که RTX 5090 در بازی‌هایی که از فناوری‌های رهگیری پرتو (Ray Tracing) و DLSS پشتیبانی می‌کنند و می‌تواند از هسته‌های RT و Tensor خود برای افزایش عملکرد استفاده کند، در بهترین حالت خود باشد. اما اکثر بازی‌ها از رهگیری پرتو بهره نمی‌برند و تقریبا هیچ بازی هنوز از DLSS 4 پشتیبانی نمی‌کند. بنابراین، ممکن است مدتی طول بکشد تا قابلیت‌های واقعی RTX 5090 به طور کامل به نمایش گذاشته شود. حتی در آن زمان نیز، همه ظاهر و حس فناوری تولید فریم را نمی‌پسندند و این فناوری می‌تواند در بازی‌های رقابتی یک مانع جدی باشد.

کارت گرافیک RTX 5090 بهترین خواهد بود، اما چقدر؟

از آنجا که RTX 5090 هنوز به بازار عرضه نشده، RTX 4090 همچنان قدرتمندترین کارت گرافیک موجود برای خرید محسوب می‌شود. با این وجود، پس از عرضه کارت گرافیک RTX 5090 در اواخر ژانویه، به احتمال قریب به یقین، تاج پادشاهی دنیای کارت‌های گرافیک بر سر این کارت جدید خواهد نشست. اما این برتری دقیقاً چقدر خواهد بود؟ این پرسشی است که هنوز پاسخ قطعی برای آن وجود ندارد.

انویدیا در نمایشگاه CES 2025 با استفاده از برخی اصطلاحات و شیوه‌های بازاریابی، انتظارات را به شدت بالا برد. به نظر می‌رسید که این شرکت، حتی از سوی AMD، هیچ رقیب جدی‌ای را در این سطح از کارت‌های گرافیک متصور نیست. با این حال، RTX 5090 در شرایط عادی و خارج از سناریوهای بسیار خاص، دو برابر سریع‌تر از RTX 4090 نخواهد بود و احتمالا بسته به نوع بازی، بین ۳۰ تا ۵۰ درصد عملکرد بهتری ارائه خواهد کرد. نکته قابل توجه اینجاست که با بهبود مداوم فناوری DLSS و استقبال بیشتر بازی‌ها از قابلیت تولید چند فریم، برتری عملکرد RTX 5090 نسبت به RTX 4090 (و هر کارت گرافیک دیگری در بازار) به مرور زمان افزایش خواهد یافت.

/در گجت نیوز بخوانید: