سوختگی‌ها: از سطحی تا عمیق، چگونه اقدام کنیم؟

سوختگی‌ها یکی از شایع‌ترین حوادث خانگی هستند و می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی مانند آب جوش، روغن داغ، تماس با سطوح داغ، مواد شیمیایی و برق باشند.

• انواع سوختگی‌ها و علائم آن‌ها:
  

  • سوختگی درجه یک (سطحی):
    

    • علائم: قرمزی پوست، درد خفیف، تورم جزئی.
    • درگیری لایه بیرونی پوست (اپیدرم).

  • سوختگی درجه دو (جزئی):

    • علائم: تاول، قرمزی شدید، درد شدید، تورم.
    • درگیری لایه‌های بیرونی و بخشی از لایه زیرین پوست (درم).

  • سوختگی درجه سه (شدید):

    • علائم: پوست سفید یا سیاه شده، بی‌حسی، عدم وجود درد (به دلیل آسیب به اعصاب)، بافت‌های آسیب دیده.
    • درگیری تمام لایه‌های پوست و حتی بافت‌های زیرین.

• اقدامات اولیه برای انواع سوختگی‌ها:

  • سوختگی درجه یک:

    • محل سوختگی را بلافاصله با آب سرد (نه یخ) به مدت 10 تا 15 دقیقه خنک کنید.
    • از کمپرس سرد یا پارچه تمیز و خنک استفاده کنید.
    • در صورت نیاز، از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
    • از پمادهای مخصوص سوختگی برای تسکین درد و جلوگیری از عفونت استفاده کنید.

  • سوختگی درجه دو:

    • محل سوختگی را با آب سرد خنک کنید.
    • تاول‌ها را نترکانید، زیرا این کار می‌تواند منجر به عفونت شود.
    • محل سوختگی را با گاز استریل یا پارچه تمیز و خشک بپوشانید.
    • در صورت نیاز، به پزشک مراجعه کنید، به خصوص اگر سوختگی بزرگ یا در ناحیه حساس (صورت، دست، پا، اندام تناسلی) باشد.

  • سوختگی درجه سه:

    • فوراً با اورژانس (115) تماس بگیرید.
    • تا زمان رسیدن اورژانس، محل سوختگی را با گاز استریل یا پارچه تمیز و خشک بپوشانید.
    • به هیچ عنوان سعی نکنید لباس‌های چسبیده به محل سوختگی را جدا کنید.
    • مراقب علائم شوک (پوست سرد و مرطوب، رنگ پریدگی، تنفس سریع و سطحی) باشید.

• نکات مهم در سوختگی‌های شیمیایی:

  • ماده شیمیایی را با آب فراوان از محل سوختگی بشویید.
  • لباس‌های آلوده به ماده شیمیایی را از تن خارج کنید.
  • با اورژانس یا مرکز کنترل مسمومیت‌ها تماس بگیرید.

• نکات مهم در سوختگی‌های الکتریکی:

  • قبل از نزدیک شدن به فرد، جریان برق را قطع کنید.
  • با اورژانس تماس بگیرید.
  • مراقب علائم ایست قلبی یا تنفسی باشید و در صورت نیاز، احیای قلبی ریوی (CPR) را شروع کنید.

بریدگی‌ها: چگونه خونریزی را کنترل و زخم را تمیز کنیم؟

بریدگی‌ها می‌توانند ناشی از اشیاء تیز مانند چاقو، شیشه شکسته، یا لبه‌های تیز وسایل باشند.

• اقدامات اولیه برای بریدگی‌ها:
  

  • دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
  • محل بریدگی را با آب و صابون ملایم تمیز کنید.
  • اگر جسم خارجی در زخم گیر کرده است، آن را خارج نکنید و به اورژانس مراجعه کنید.
  • کنترل خونریزی:

    • فشار مستقیم را با استفاده از گاز استریل یا پارچه تمیز و خشک به مدت 10 تا 15 دقیقه به محل بریدگی وارد کنید.
    • اگر خونریزی شدید است یا متوقف نمی‌شود، با اورژانس تماس بگیرید.
    • اگر خونریزی از دست یا پا است، عضو را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.

  • پانسمان زخم:

    • پس از توقف خونریزی، زخم را با گاز استریل یا پارچه تمیز و خشک بپوشانید.
    • از باند چسبی یا باند کشی برای محکم کردن پانسمان استفاده کنید.

  • مراقبت‌های بعدی:

    • پانسمان را روزانه تعویض کنید.
    • مراقب علائم عفونت (قرمزی، تورم، درد، چرک) باشید.
    • در صورت نیاز، به پزشک مراجعه کنید.

مسمومیت‌ها: اقدام فوری برای نجات جان

مسمومیت‌ها می‌توانند ناشی از مصرف مواد شیمیایی، داروها، مواد غذایی فاسد، گازها و سموم باشند.

• اقدامات کلی در مسمومیت‌ها:
  

  • فوراً با اورژانس (115) یا مرکز کنترل مسمومیت‌ها (شماره تلفن 190) تماس بگیرید.
  • اطلاعات مربوط به ماده مصرف شده، مقدار آن، زمان مصرف و سن و وزن فرد مسموم را به اپراتور ارائه دهید.
  • طبق دستورالعمل اپراتور عمل کنید.
  • مسمومیت‌های غذایی:

    • علائم: تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم، تب، ضعف.
    • به فرد مسموم اجازه دهید استفراغ کند (مگر اینکه ماده مصرف شده اسیدی یا قلیایی باشد).
    • به فرد مسموم مایعات فراوان بدهید تا از کم‌آبی بدن جلوگیری شود.
    • در صورت ادامه علائم یا بدتر شدن آن‌ها، به پزشک مراجعه کنید.

  • مسمومیت‌های دارویی:

    • علائم: خواب‌آلودگی، گیجی، تشنج، مشکلات تنفسی، ایست قلبی.
    • فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
    • اطلاعات مربوط به داروی مصرف شده را به اپراتور ارائه دهید.
    • طبق دستورالعمل اپراتور عمل کنید.

  • مسمومیت با گازها:

    • علائم: سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ، تنگی نفس، بی‌هوشی.
    • فرد مسموم را به هوای تازه منتقل کنید.
    • با اورژانس تماس بگیرید.
    • در صورت نیاز، احیای قلبی ریوی (CPR) را شروع کنید.

  • مسمومیت با مواد شیمیایی:

    • علائم: سوختگی پوست یا چشم، مشکلات تنفسی، تهوع، استفراغ.
    • ماده شیمیایی را با آب فراوان از محل تماس بشویید.
    • لباس‌های آلوده را از تن خارج کنید.
    • با اورژانس یا مرکز کنترل مسمومیت‌ها تماس بگیرید.

سایر موارد اورژانسی در خانه

• خفگی:
  

  • علائم: سرفه، تنگی نفس، کبودی، ناتوانی در صحبت کردن.
  • اگر فرد هوشیار است، از مانور هایملیک استفاده کنید.
  • اگر فرد بیهوش است، با اورژانس تماس بگیرید و احیای قلبی ریوی (CPR) را شروع کنید.

• شکستگی‌ها:

  • علائم: درد شدید، تورم، تغییر شکل عضو، ناتوانی در حرکت دادن
  • محل شکستگی را ثابت نگه دارید و از حرکت دادن آن خودداری کنید.
  • از کمپرس سرد برای کاهش تورم و درد استفاده کنید.
  • با اورژانس تماس بگیرید.

• تشنج:

  • علائم: حرکات غیرارادی عضلات، از دست دادن هوشیاری، کف کردن دهان.
  • فرد را به پهلو بخوابانید تا از ورود ترشحات دهان به ریه‌ها جلوگیری شود.
  • از آسیب دیدن فرد در حین تشنج جلوگیری کنید. اشیاء خطرناک را از اطراف او دور کنید.
  • زمان تشنج را ثبت کنید.
  • در صورت طولانی شدن تشنج (بیش از 5 دقیقه) یا تکرار آن، یا اگر فرد پس از تشنج هوشیار نشد، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

• حمله قلبی:

  • علائم: درد قفسه سینه (فشار، سنگینی، سوزش)، تنگی نفس، تهوع، تعریق، سرگیجه.
  • فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
  • به فرد کمک کنید تا در حالت راحت بنشیند یا دراز بکشد.
  • اگر فرد آسپیرین دارد، به او کمک کنید تا آن را مصرف کند (مگر اینکه آلرژی داشته باشد).
  • در صورت بیهوشی، احیای قلبی ریوی (CPR) را شروع کنید.

• سکته مغزی:

  • علائم: ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در یک طرف بدن، اختلال در تکلم، اختلال در بینایی، سرگیجه، عدم تعادل.
  • فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
  • زمان شروع علائم را به خاطر بسپارید.
  • فرد را در حالت راحت قرار دهید و از حرکت دادن او خودداری کنید.

• واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی):

  • علائم: تورم صورت و گلو، تنگی نفس، خس خس سینه، کهیر، افت فشار خون.
  • فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
  • اگر فرد اپی‌نفرین (اپی‌پن) دارد، به او کمک کنید تا آن را تزریق کند.
  • فرد را در حالت راحت قرار دهید و مراقب باشید تا دچار ایست قلبی تنفسی نشود.

• خونریزی بینی:

  • فرد را بنشانید و سر او را کمی به جلو خم کنید.
  • سوراخ‌های بینی را به مدت 10 تا 15 دقیقه با انگشتان خود فشار دهید.
  • از قرار دادن پنبه یا دستمال کاغذی در بینی خودداری کنید.
  • اگر خونریزی متوقف نشد یا شدید بود، به پزشک مراجعه کنید.

• گزیدگی حشرات یا حیوانات:

  • محل گزش را با آب و صابون بشویید.
  • از کمپرس سرد برای کاهش تورم و درد استفاده کنید.
  • در صورت بروز علائم آلرژی یا عفونت، به پزشک مراجعه کنید.

• اجسام خارجی در چشم:

  • سعی نکنید جسم خارجی را با انگشت یا وسایل دیگر خارج کنید.
  • چشم را با آب تمیز بشویید.
  • اگر جسم خارجی خارج نشد یا باعث درد یا اختلال در بینایی شد، به پزشک مراجعه کنید.

نکات تکمیلی و بسیار مهم

• جعبه کمک‌های اولیه: همیشه یک جعبه کمک‌های اولیه مجهز در خانه داشته باشید. این جعبه باید شامل مواردی مانند باند، گاز استریل، چسب زخم، قیچی، پنس، دماسنج، مسکن‌های بدون نسخه، پمادهای ضدعفونی کننده و داروهای ضروری باشد.
• شماره تلفن‌های ضروری: شماره تلفن‌های اورژانس (115)، آتش‌نشانی (125)، پلیس (110) و مرکز کنترل مسمومیت‌ها (190) را در دسترس قرار دهید.
• آموزش کمک‌های اولیه: در دوره‌های آموزشی کمک‌های اولیه شرکت کنید تا مهارت‌های لازم برای مقابله با حوادث را کسب کنید.
• آرامش خود را حفظ کنید: در هنگام بروز حادثه، حفظ آرامش و خونسردی بسیار مهم است. این امر به شما کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بگیرید و اقدامات لازم را به درستی انجام دهید.
• مراقبت‌های بعدی: پس از انجام کمک‌های اولیه، مراقبت‌های بعدی را طبق دستورالعمل پزشک انجام دهید.
• پیشگیری: با رعایت نکات ایمنی در خانه، می‌توانید از بروز بسیاری از حوادث جلوگیری کنید.

به یاد داشته باشید که کمک‌های اولیه، اقدامات موقتی هستند و جایگزین مراقبت‌های پزشکی تخصصی نمی‌شوند. در صورت بروز هرگونه حادثه جدی، حتماً به پزشک مراجعه کنید.