1
یک ماه‌گرفتگی کامل قرار است ماه را به رنگ قرمز تیره درآورد، زیرا از سایه‌ی زمین عبور می‌کند. این پدیده در اواخر شب پنجشنبه تا بامداد جمعه رخ خواهد داد و در سراسر نیمکره‌ی غربی قابل مشاهده خواهد بود.
ماه‌گرفتگی کامل قبلی در ۸ نوامبر ۲۰۲۲ اتفاق افتاد و اولین ماه‌گرفتگی کاملی بود که با روز انتخابات در ایالات متحده همزمان شد. اکنون بار دیگر، ماه پشت زمین قرار می‌گیرد و نور پراکنده‌ی خورشید آن را به رنگ قرمز درمی‌آورد.
چرا ماه قرمز می‌شود؟
در طول این پدیده، ماه و خورشید در دو سوی مخالف زمین قرار خواهند گرفت و به‌طور کامل در یک راستا قرار می‌گیرند. در این شرایط، زمین نور خورشید را که معمولاً به ماه می‌رسد، مسدود می‌کند.
با این حال، به‌جای اینکه ماه کاملاً تاریک شود، به رنگ قرمز در می‌آید. این پدیده به دلیل شکست و فیلتر شدن نور خورشید توسط جو زمین رخ می‌دهد. جو زمین طول موج‌های کوتاه‌تر را پراکنده کرده و تنها رنگ‌های قرمز و نارنجی عمیق را عبور می‌دهد. این پدیده به نام “ماه خونین” شهرت یافته است.
طبق اعلام ناسا، سالانه بین چهار تا هفت ماه‌گرفتگی و خورشیدگرفتگی رخ می‌دهد. بیشتر این رخدادها جزئی هستند و تنها بخشی از ماه در سایه قرار می‌گیرد. اما ماه‌گرفتگی کامل، که در آن ماه کاملاً در سایه‌ی زمین ناپدید می‌شود، بسیار نادرتر است.
ماه‌گرفتگی کامل قبلی از آسیا، استرالیا و سراسر اقیانوس آرام قابل مشاهده بود. اما این بار، بهترین شرایط برای مشاهده‌ی آن در آمریکای شمالی و جنوبی فراهم است. با این حال، ممکن است ساکنان بخش‌هایی از اروپا و آفریقا نیز بتوانند نگاهی گذرا به آن بیندازند.
چگونه می‌توان ماه‌گرفتگی را مشاهده کرد؟
برای مشاهده‌ی این پدیده نیازی به تلسکوپ یا عینک محافظ نیست. این یکی از معدود رویدادهای آسمانی است که تنها به چشم غیرمسلح و آسمانی صاف نیاز دارد.
ماه‌گرفتگی در ساعت ۲:۲۶ بامداد جمعه، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (به وقت شرقی آمریکا) آغاز خواهد شد و در حدود ۳ بامداد به اوج خود خواهد رسید، زمانی که ماه به رنگ قرمز آتشین درمی‌آید. این رویداد تقریباً یک ساعت طول خواهد کشید و فرصت کافی برای مشاهده‌ی آن وجود خواهد داشت.
شانن اشمول، مدیر آسمان‌نمای آبرامز در دانشگاه ایالتی میشیگان می‌گوید:
“تا زمانی که آسمان صاف باشد، باید بتوانید آن را ببینید.”
برای افرادی که در اروپا و آفریقا هستند، احتمال دارد که طلوع ماه تجربه‌ی این رویداد را کوتاه‌تر کند. در حالی که برخی ممکن است بخشی از گرفت را ببینند، اما دید آن به وضوحی که در قاره‌ی آمریکا خواهد بود، نخواهد بود.
مایکل فیسون، کارشناس نجوم از دانشگاه ییل، می‌گوید:
“این ماه‌گرفتگی واقعاً برای آمریکای شمالی و جنوبی خواهد بود.”
ماه‌گرفتگی بعدی چه زمانی رخ می‌دهد؟
ماه‌گرفتگی کامل بعدی که در ایالات متحده قابل مشاهده خواهد بود، تا مارس ۲۰۲۶ رخ نخواهد داد.
تا آن زمان، منجمان آماتور ممکن است ماه‌گرفتگی‌های جزئی را ببینند، اما یک ماه خونین کامل تا دو سال آینده باز نخواهد گشت. چنین رویدادهایی نادر هستند، و همین امر هر یک از آن‌ها را ویژه و منحصربه‌فرد می‌کند.
برای علاقه‌مندان به پیش‌بینی‌های نجومی، ماه‌گرفتگی بعدی که همزمان با روز انتخابات در ایالات متحده خواهد بود، رویدادی بسیار دور است. این پدیده تا ۸ نوامبر ۲۳۹۴ رخ نخواهد داد – یعنی ۳۷۲ سال دیگر!
ماه‌گرفتگی در تاریخ
ماه‌گرفتگی‌ها هزاران سال است که باعث شگفتی و حتی ترس در انسان‌ها شده‌اند. پیش از اختراع تلسکوپ، تمدن‌های باستان داستان‌هایی را برای توضیح ناپدید شدن ناگهانی ماه و رنگ خونین آن می‌ساختند.
زویی اورتیز، تاریخ‌دان دانشگاه شمال تگزاس، می‌گوید:
“آن‌ها به آسمان شب نگاه می‌کردند و دید بسیار بهتری از آنچه ما امروزه داریم، داشتند.”
مشاهدات ارسطو از ماه‌گرفتگی‌ها به تأیید کروی بودن زمین کمک کرد. او متوجه شد که هر زمان که سایه‌ی زمین بر روی ماه می‌افتد، همیشه دارای لبه‌ای خمیده است. قرن‌ها پیش از عصر فضا، این مشاهده‌ی ساده، دلیلی انکارناپذیر برای گرد بودن زمین بود.
برای مردم بین‌النهرین باستان، ماه خونین تنها یک پدیده‌ی نجومی نبود – بلکه یک هشدار محسوب می‌شد. آن‌ها اعتقاد داشتند که این نشانه‌ی خطر برای پادشاه است. برای محافظت از او، فردی را به‌طور موقت به جای پادشاه می‌نشاندند تا هرگونه بدشانسی به جای شاه، بر او نازل شود.
اورتیز می‌گوید:
“اگر روزی بخواهند یک فیلم بسازند، این بهترین داستان است!”
یک نمایش شگفت‌انگیز همیشگی
حتی در عصر مأموریت‌های فضایی و کاوشگرهای قمری، ماه خونین همچنان منظره‌ای خیره‌کننده است.
برخلاف خورشیدگرفتگی‌ها، که تنها از مسیرهای باریکی بر روی زمین قابل مشاهده هستند، ماه‌گرفتگی کامل از هر مکانی که ماه در افق باشد، دیده می‌شود.
ماه‌گرفتگی آینده، آسمان را تغییر خواهد داد و به علاقه‌مندان ستاره‌شناسی فرصتی خواهد داد تا پدیده‌ای را ببینند که هم از نظر علمی توضیح‌پذیر است و هم به نوعی جادویی و اسرارآمیز.