یک مطالعه جدید نقش حیاتی ویتامین D در پیشگیری از سرطان کولورکتال (روده بزرگ و راست‌روده) را برجسته کرده و نشان می‌دهد که کمبود این ویتامین با افزایش خطر ابتلا به این نوع سرطان همراه است.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که دریافت ویتامین D با کاهش خطر سرطان روده بزرگ و پولیپ‌های روده‌ای ارتباط دارد. عواملی مانند قرارنگرفتن به‌اندازه کافی در معرض نور خورشید و محدودیت‌های غذایی از دلایل شایع کمبود ویتامین دی هستند که بر اهمیت مصرف مکمل‌ و داشتن یک رژیم غذایی متعادل تأکید می‌کند.

سرطان روده بزرگ که تا حد زیادی تحت‌تأثیر سبک زندگی است، به‌سرعت در میان جوانان در حال افزایش است. این افزایش نگران‌کننده می‌تواند به عواملی مانند سبک زندگی کم‌تحرک، عادات غذایی ناسالم، مصرف الکل و سیگار نسبت داده شود.

بر اساس گزارش انجمن سرطان آمریکا، عوامل مربوط به سبک زندگی می‌توانند تا ۵۵٪ بر خطر ابتلا به سرطان کولورکتال تأثیر بگذارند. این بدان معناست که بخش عمده‌ای از خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را می‌توان با ایجاد تغییرات مناسب در روتین روزانه -چه در رژیم غذایی و چه در برنامه ورزشی- کاهش داد.

بی‌شک رژیم غذایی نقش مهمی در پیشگیری از سرطان روده بزرگ دارد. غذاهای سرشار از فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند از بدن در برابر سرطان محافظت کنند، درحالی‌که غذاهای کم فیبر، فراوری‌شده و چرب می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.

مطالعه‌ای جدید که در آوریل ۲۰۲۵ در نشریه Nutrients منتشر شده، نقش یک ویتامین مهم را در پیشگیری از سرطان کولورکتال برجسته می‌کند.

در مروری بر چندین مطالعه گذشته، دانشمندان داده‌های مربوط به پژوهش‌هایی را که درباره سرطان کولورکتال و ویتامین D انجام شده بود بررسی کردند. این بررسی، نتایج حدود ۵۰ مطالعه انسانی را مورد بحث قرار داده است. در این مطالعه‌ها، شرکت‌کنندگانی در نظر گرفته شدند که یا مبتلا به سرطان کولورکتال بودند یا کمبود ویتامین D در آنها ثبت شده بود.

مواردی که در آن به افراد مکمل ویتامین D داده شده بود نیز در این بررسی گنجانده شدند.

یافته‌های مطالعه

پژوهشگران نقش مهم ویتامین دی را در بدن مورد توجه قرار دادند؛ از جمله در ارتباط بین سلول‌های عصبی، تنظیم فشار خون، و پیشگیری از عفونت‌های تنفسی. همچنین این ویتامین به حفظ سلامت دستگاه گوارش، تنظیم هورمون‌های تیروئیدی، کنترل سطح قند خون و کاهش اثرات زیان‌بار پیری کمک می‌کند.

ویتامین دی که با عنوان «ویتامین آفتاب» نیز شناخته می‌شود، به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کرده، التهاب را کاهش می‌دهد، پاسخ‌های خودایمنی را مهار می‌کند و عملکرد سلول‌های ایمنی را پشتیبانی می‌نماید.

پژوهشگران همچنین به مطالعه‌ای اشاره کردند که در آن پیشنهاد شده بود ویتامین D از رشد کنترل‌نشده سلول‌ها و تشکیل رگ‌های خونی جدید که سلول‌های سرطانی را تغذیه می‌کنند (فرایندی به نام «رگ‌زایی») جلوگیری می‌کند و مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول‌های غیرطبیعی (آپوپتوز) را تقویت می‌کند.

نقش ویتامینD در پیشگیری از سرطان روده بزرگ

باوجود برخی شواهد ضد و نقیض، مشخص شده است که کمبود ویتامین D ارتباطی قوی با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ دارد؛ چرا که نبود این ویتامین می‌تواند منجر به التهاب روده‌ای شود که این التهاب خود ممکن است به پیشرفت سرطان روده بزرگ کمک کند.

دانشمندان به یک متا آنالیز از ۳۱ مطالعه اصلی اشاره می‌کنند که در آن مقایسه‌ای انجام شد بین کمترین میزان دریافت ویتامین D از رژیم غذایی (۱۰ ng/mL) و بیشترین میزان آن (۸۰ ng/mL) که نشان داد بالاترین میزان مصرف ویتامین D باعث کاهش ۲۵ درصدی خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ می‌شود.

به‌عنوان‌مثال، مطالعه Nurses’ Health Study نشان داد زنانی که بالاترین میزان ویتامین D را دریافت می‌کردند، خطر ابتلا به سرطان کولورکتال (CRC) در آنها ۵۸ درصد کمتر بود. به طور مشابه، مطالعه Iowa Women’s Health Study نشان داد که دریافت بالای کلسیم و ویتامین D باعث کاهش حدود ۵۰ درصدی خطر سرطان روده بزرگ می‌شود.

همچنین مطالعه اسپانیایی PREDIMED و آزمایش‌هایی که از مکمل‌های ویتامین D استفاده کرده‌اند، نتایج مشابهی گزارش کردند. پژوهشگران همینطور دریافتند یکی دیگر از راه‌هایی که ویتامین D به پیشگیری از سرطان کولورکتال کمک می‌کند، جلوگیری از تشکیل پولیپ‌ها است.

مطالعه‌ای کانادایی که در آن ۱۴۰۹ نفر شرکت داشتند، نشان داد که مصرف مکمل‌های ویتامین D می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را تا ۳۳ درصد و خطر پولیپ‌های آدنومایی پرخطر را تا ۴۳ درصد کاهش دهد.

بسیاری از افراد به‌دلیل قرار نگرفتن در معرض نور خورشید به‌اندازه کافی، به‌ویژه در مناطق سردسیری یا در میان افرادی که بیشتر زمان خود را در داخل خانه می‌گذرانند، دچار کمبود ویتامین D هستند.

علاوه‌براین، افراد با پوست تیره‌تر ویتامین D کمتری از نور خورشید تولید می‌کنند و توانایی بدن در تولید این ویتامین با افزایش سن کاهش می‌یابد.

ازآنجایی‌که بیشتر رژیم‌های غذایی مقادیر کافی ویتامین D را تأمین نمی‌کنند، معمولاً استفاده از مکمل‌ها یا قرارگرفتن منظم در معرض نور خورشید برای حفظ سطوح سالم ویتامین D ضروری است.

همچنین، گیاه‌خواران ممکن است گزینه‌های محدودتری برای دریافت غذاهای سرشار از ویتامین D داشته باشند، چرا که بیشتر منابع آن از مواد غذایی حیوانی به دست می‌آید.

چگونه از کمبود ویتامین D جلوگیری کنیم؟

این مطالعه‌ی به ما کمک می‌کند تا یکی از عوامل خطر برای سرطان روده بزرگ – یعنی کمبود ویتامین D – را درک کنیم. اما چگونه می‌توان از آن جلوگیری کرد؟

این مطالعه همچنین به الگوهای تغذیه سالم مانند رژیم مدیترانه‌ای اشاره می‌کند که سرشار از ویتامین D و سایر مواد مغذی ضدالتهابی است. غذاهای موجود در این رژیم شامل میوه‌ها، سبزیجات، آجیل، دانه‌ها، غلات کامل، ماهی، لبنیات و چربی‌های سالم هستند.

افرادی که می‌خواهند میزان ویتامین D خود را افزایش دهند، باید زرده تخم‌مرغ، ماهی‌های چرب مانند سالمون و تن و قارچ‌ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنند. گیاه‌خوارانی که ممکن است گزینه‌های محدودی داشته باشند، باید از لبنیات غنی‌شده و آب‌ پرتقال استفاده کنند.