پاپ لئو چهاردهم، هوش مصنوعی را چالشی برای کرامت انسانی خواند. واتیکان از آینده و تأکید بر اخلاق در فناوری‌های نوین نگران است.

پاپ لئو چهاردهم، رهبر تازه منتخب کاتولیک‌های جهان در اولین اظهارنظر رسمی و مهم خود، نگرانی عمیق خود را نسبت به پیشرفت‌های سریع در حوزه هوش مصنوعی ابراز کرده و آن را چالشی جدی برای کرامت انسانی خوانده است. این موضع‌گیری نشان‌دهنده توجه ویژه واتیکان به یکی از پیچیده‌ترین مسائل دوران معاصر است و می‌تواند سرآغازی برای گفتگوهای گسترده‌تر در مورد اخلاق و فناوری باشد.

پاپ لئو چهاردهم که پیش از این با نام رابرت پروست شناخته می‌شد و متولد شیکاگو است، در اولین دیدار رسمی خود با کاردینال‌های کلیسا، توسعه هوش مصنوعی را یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی بشریت توصیف کرد. به گزارش CNN، او در این نشست اظهار داشت:

در روزگار ما، کلیسا گنجینه تعالیم اجتماعی خود را در پاسخ به یک انقلاب صنعتی دیگر و تحولات در زمینه هوش مصنوعی که چالش‌های جدیدی را برای دفاع از کرامت انسانی، عدالت و کار ایجاد می‌کند، به همگان ارائه می‌دهد.

الهام از گذشته برای چالش‌های آینده: راه و رسم پاپ لئو

انتخاب نام «لئو» توسط پاپ جدید نیز بی‌دلیل نبوده است. او خود اشاره کرده که این نام را به نشانه قصد خود برای ادامه راه پاپ لئو سیزدهم برگزیده است؛ به گفته او، پاپ لئو سیزدهم برای پرداختن به مسئله اجتماعی در چارچوب اولین انقلاب بزرگ صنعتی تلاش کرد. پاپ لئو سیزدهم که از سال ۱۸۷۸ تا ۱۹۰۳ رهبری کلیسای کاتولیک را بر عهده داشت، بیشتر به خاطر فرمان پاپی خود در سال ۱۸۹۱ با عنوان «رِروم نُواروم» یا «حقوق و وظایف سرمایه و کار» شناخته می‌شود. این متن برجسته در مورد حقوق کارگران، فراخوانی برای کاهش بدبختی و فلاکت که به‌طور ناعادلانه‌ای بر اکثریت طبقه کارگر فشار می‌آورد بود و از جمله از تشکیل اتحادیه‌های کارگری حمایت می‌کرد.

به نظر می‌رسد پاپ لئو چهاردهم با این رویکرد علاوه بر اینکه راه لئو سیزدهم را دنبال می‌کند، میراث سلف بی‌واسطه خود، پاپ فرانسیس را نیز ادامه می‌دهد. پاپ فرانسیس نیز بارها هوش مصنوعی را در صورتی که به شیوه‌ای اخلاقی و انسان‌محور توسعه و به کار گرفته نشود، یک خطر بالقوه برای بشریت دانسته بود. فرانسیس در یادداشتی با عنوان “Antiqua et Nova” (قدیم و جدید) در مورد رابطه بین هوش مصنوعی و هوش انسانی، تأکید کرده بود که هرگونه پیشرفت در زمینه هوش مصنوعی باید در خدمت کرامت انسانی باشد و به آن آسیب نرساند.

بیشتر بخوانید

پاپ فرانسیس هم نسبت به هوش مصنوعی هشدار داده بود

پاپ فرانسیس همچنین در اجلاس سران گروه هفت (G7) در سال ۲۰۲۴ به‌طور علنی در مورد هوش مصنوعی سخنرانی کرد و آن را سرآغاز یک انقلاب شناختی-صنعتی توصیف نمود. او هشدار داد که این فناوری خطر ایجاد بی‌عدالتی بیشتر بین کشورهای پیشرفته و در حال توسعه یا بین طبقات اجتماعی مسلط و تحت ستم را به‌همراه دارد.

وی همچنین پیش از درگذشتش، در اوایل سال جاری میلادی در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سخنرانی کرد و هشدار داد که در مسیر پیشرفت فناوری‌های جدید، کرامت انسانی و برادری اغلب تابع کارایی می‌شوند و از دست‌اندرکاران توسعه هوش مصنوعی خواست تا اطمینان حاصل کنند که این فناوری کرامت انسانی، رسالت شخص انسان و خیر همگانی را ترویج می‌کند.

پاپ فرانسیس

موضع‌گیری پاپ لئو چهاردهم در ابتدای دوران پاپی خود، نشان می‌دهد که کلیسای کاتولیک، که شاید به طور سنتی به عنوان نهادی پیشرو در سیاست‌گذاری‌های مربوط به فناوری‌های نوین شناخته نمی‌شود (تا دهه ۱۹۶۰ هنوز مراسم عشای ربانی به زبان لاتین برگزار می‌شد)، اکنون با جدیت بیشتری به چالش‌های آینده‌نگرانه، به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی، می‌پردازد. این هشدارها می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر گفتمان جهانی پیرامون توسعه مسئولانه و اخلاقی هوش مصنوعی داشته باشد و از توسعه‌دهندگان و سیاست‌گذاران بخواهد تا پیامدهای انسانی این فناوری قدرتمند را در اولویت قرار دهند.