شرکت xAI به رهبری ایلان ماسک، با راه‌اندازی یکی از بزرگ‌ترین زیرساخت‌های پردازشی جهان در حال رقم زدن فصلی تازه در رقابت جهانی هوش مصنوعی است. ابرخوشه «کلوسوس» که در ایالت تنسی آمریکا مستقر شده، با هدف آموزش مدل‌های پیشرفته زبان، یادگیری ماشینی و توسعه هوش عمومی مصنوعی (AGI) طراحی شده. سرعت ساخت، ظرفیت پردازشی، و میزان مصرف انرژی این پروژه، آن را به یکی از جاه‌طلبانه‌ترین طرح‌های تکنولوژیک سال‌های اخیر تبدیل کرده است.

آغاز طوفانی در کمتر از ۲۰ روز

در تیرماه ۱۴۰۳، ایلان ماسک و تیم او موفق شدند فاز نخست پروژه کلوسوس را تنها در ۱۹ روز به بهره‌برداری برسانند. در این مرحله، ۱۰۰ هزار پردازنده گرافیکی Nvidia H100 وارد مدار شدند. این رکورد، استانداردهای قبلی را زیر سوال برد؛ چرا که طبق گفته مدیرعامل انویدیا، ساخت چنین زیرساختی معمولاً چهار سال زمان می‌برد.

شروع بدون برق شبکه

سرعت بالا اما بدون چالش نبود. کلوسوس در ابتدا به شبکه برق وصل نبود و با استفاده از ژنراتورهای گازی موقت کار می‌کرد. به گفته منابع محلی، دست‌کم ۱۱ ژنراتور گازسوز با توان ۲.۵ مگاواتی در محل نصب شده بود که بعدها شمار آن‌ها به بیش از ۳۰ واحد رسید.

اتصال به شبکه و پایداری عملیاتی

با راه‌اندازی ایستگاه برق و اتصال رسمی کلوسوس به شبکه، حالا این ابرخوشه با پایداری بیشتری فعالیت می‌کند. ۱۵۰ مگاوات برق از طریق شرکت MLGW و سازمان TVA تأمین می‌شود. علاوه بر آن، ۱۵۰ مگاوات دیگر از باتری‌های مگاپک تسلا به عنوان پشتیبان تامین می‌گردد تا در مواقع اضطراری، سیستم بدون وقفه به کار ادامه دهد.

افزایش ظرفیت به ۲۰۰ هزار GPU

تا بهمن ۱۴۰۳ (فوریه ۲۰۲۵)، ظرفیت کلوسوس دو برابر شد و به ۲۰۰ هزار GPU رسید. ایلان ماسک هدف نهایی را رسیدن به ظرفیت یک میلیون GPU اعلام کرده است. برای رسیدن به این سطح، نیاز به سرمایه‌گذاری عظیم، زیرساخت‌های خنک‌سازی پیشرفته و تأمین انرژی در مقیاس شهری وجود دارد.

ایستگاه دوم برق در راه است

طبق اعلام مقامات محلی، قرار است تا پاییز امسال، ایستگاه دوم برق نیز راه‌اندازی شود. این ایستگاه، ۱۵۰ مگاوات دیگر به ظرفیت تأمین انرژی کلوسوس اضافه می‌کند. در آن صورت، مجموع مصرف برق این ابررایانه به ۳۰۰ مگاوات خواهد رسید؛ رقمی معادل مصرف ۳۰۰ هزار خانه مسکونی.

هوش مصنوعی با مصرف برق شهری

مصرف انرژی کلوسوس، دغدغه‌هایی را درباره ظرفیت پاسخ‌دهی شبکه برق منطقه‌ای TVA ایجاد کرده است. با این حال، مقامات این سازمان می‌گویند می‌توانند بدون اختلال در تأمین برق شهروندان، انرژی مورد نیاز پروژه را تأمین کنند. اما در صورت گسترش بیشتر پروژه، فشار مضاعفی به شبکه وارد خواهد شد.

آینده رقابت؛ کلوسوس در برابر غول‌های جهانی

کلوسوس بخشی از رقابت جهانی در حوزه ابررایانه‌هاست. ایالات متحده هم‌اکنون ابرکامپیوتر Frontier را در اختیار دارد. ژاپن با Fugaku و چین با پروژه‌های نظامی‌محور، هرکدام به دنبال تسلط بر آینده محاسبات پیشرفته هستند. کلوسوس با حمایت ایلان ماسک، می‌خواهد معادلات را تغییر دهد.

اگر پروژه موفق شود یا شکست بخورد

در صورت رسیدن به ظرفیت یک میلیون GPU، کلوسوس می‌تواند به بزرگ‌ترین مرکز پردازش هوش مصنوعی جهان تبدیل شود. این زیرساخت، اجرای مدل‌های پیشرفته زبانی، تصویری و حتی توسعه AGI را ممکن می‌کند. با این حال، چالش‌هایی مانند هزینه‌های بالا، پایداری انرژی، و ریسک‌های سیاسی، آینده پروژه را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد.

جمع‌بندی

کلوسوس نمادی از رقابت بر سر آینده هوش مصنوعی است. پروژه‌ای که با سرعتی خیره‌کننده ساخته شد، برق در مقیاس یک شهر مصرف می‌کند و جاه‌طلبی بی‌سابقه‌ای دارد. اگر ایلان ماسک بتواند موانع را پشت سر بگذارد، کلوسوس ممکن است به نقطه‌ عطفی در تاریخ فناوری تبدیل شود؛ اما اگر نه، شکست آن نیز به اندازه موفقیتش خبرساز خواهد بود.