1
اقیانوس‌های زمین تنها در دوران مدرن دچار تغییر نشده‌اند. دانشمندان می‌گویند دوره‌ای وجود داشته که سطح دریاها نه تنها افزایش نیافته، بلکه به طرز قابل توجهی کاهش پیدا کرده است.
دوره‌ای با افت چشمگیر سطح دریا
حدود ۱۵٬۰۰۰٬۰۰۰ تا ۶٬۰۰۰٬۰۰۰ سال پیش، سطح دریاها تقریباً بین ۲۶ تا ۳۲ متر پایین‌تر رفت. دکتر کالین دالتون از دانشگاه براون به همراه همکارانش، این تغییر چشمگیر را به کند شدن سرعت گسترش بستر دریا نسبت می‌دهد؛ فرآیندی که عمق حوضه‌های اقیانوسی را تغییر داد.
زمین همواره در حال تغییر
پوسته زمین همیشه در حرکت است. در نواحی گسترش بستر دریا، پوسته جدید شکل می‌گیرد، در حالی که پوسته قدیمی‌تر در مناطق فرورانش دوباره به درون زمین کشیده می‌شود.
این چرخه مداوم باعث تغییر موقعیت قاره‌ها و دریاها می‌شود. مشاهدات نشان می‌دهد که کاهش ۳۵ درصدی در تولید پوسته می‌تواند منجر به افت قابل توجه سطح دریا شود.
پویایی بستر اقیانوس
بسیاری از افراد ممکن است تصور نکنند که کف اقیانوس‌ها پویا است. اما پوسته بازالتی زیر دریاها با گذر زمان به تدریج خنک شده و فرو می‌نشیند.
وقتی تشکیل پوسته جدید کندتر می‌شود، در هر لحظه مقدار کمتری بستر گرم و کم‌عمق در دسترس است. پژوهشگران گزارش می‌دهند که این زنجیره واکنش می‌تواند عمق اقیانوس‌ها را تا چندین متر تغییر دهد.
اهمیت کند شدن فرآیند گسترش
درست مانند خط تولید کارخانه‌ها، سرعت گسترش بستر دریاها نیز نقش مهمی دارد. هر تغییری در این سرعت می‌تواند موجی از تغییرات را در اقیانوس‌های سراسر سیاره ایجاد کند.
این تغییرات یک شبه اتفاق نمی‌افتد، اما طی میلیون‌ها سال می‌تواند خطوط ساحلی را تغییر داده و شیمی اقیانوس را دگرگون کند.
تأثیر بر روی انتقال حرارت و تبادل مواد
پوسته جوان، گرما منتشر کرده و با آب دریا از طریق منافذ داغ تعامل دارد. کاهش سرعت تولید این پوسته می‌تواند جریان حرارتی و تبادل مواد معدنی را کاهش دهد.
پوسته‌های قدیمی‌تر گردش هیدروترمالی به مراتب کمتری دارند. در نتیجه، واکنش‌های شیمیایی در نواحی دور از مراکز گسترش نیز به آرامی تغییر می‌کنند.
ذوب یخ‌های شرق قطب جنوب
دانشمندان تخمین می‌زنند که اگر صفحه یخی شرق قطب جنوب کاملاً ذوب شود، سطح دریاها حدود ۳۶ متر افزایش پیدا خواهد کرد. این در تضاد آشکار با دوره‌ای از گذشته است که سطح دریاها به جای بالا آمدن، عقب‌نشینی کرده بود.
هر دو پدیده تأثیرات عظیمی بر زندگی در مناطق ساحلی دارند، اما یکی توسط فرآیندهای زمین‌شناسی و دیگری توسط ذوب یخ هدایت می‌شود.
تغییرات زمین‌شناسی در برابر تغییرات اقلیمی
بحث‌ها درباره افزایش سطح دریا معمولاً بر افزایش دما تمرکز دارند. اما موتور زمین‌شناسی زمین نیز نقشی بی‌صدا و پنهان ایفا می‌کند.
ذوب یخ‌ها می‌تواند نسبتاً سریع اتفاق بیفتد، اما تغییرات تکتونیکی روندی کندتر دارند و پیامدهای ماندگارتری ایجاد می‌کنند.
ردپاهای باستانی در سواحل
برخی سنگ‌ها در خطوط ساحلی خاص نشان‌دهنده خطوط ساحلی قدیمی هستند که زمانی بالاتر از مکان فعلی قرار داشتند. تغییرات در شکل حوضه‌های اقیانوسی با این نشانه‌ها ارتباط دارد.
پژوهشگران با بازسازی حرکات صفحات زمین در طول زمان، این شواهد را کنار هم می‌چینند. این کار نگاهی به تغییرات کند اما پیوسته سیاره ما ارائه می‌دهد.
کاهش جریان حرارتی
با کاهش تولید پوسته جوان، نرخ کلی خروج گرما از گوشته زمین نیز کمتر می‌شود. مطالعات تخمین می‌زنند که کاهش کلی حدود ۸ درصد در جریان حرارت اقیانوسی به کند شدن گسترش بستر دریا مرتبط است.
جریان حرارتی نقش مهمی در درک فرآیند خنک شدن زمین در طول اعصار دارد. همچنین بر نحوه عملکرد اکوسیستم‌های اعماق دریا در نزدیکی منافذ و برآمدگی‌ها تأثیر می‌گذارد.
تأیید شواهد از طریق سوابق گسترش بستر دریا
نویسندگان دیگر نیز سوابق تاریخی گسترش بستر دریا را بررسی کرده‌اند و متوجه شده‌اند که تغییر سرعت این فرآیند با تغییرات سطح دریا هماهنگ است.
بازسازی‌های بلندمدت از گذشته تأیید می‌کنند که فرآیندهای تکتونیکی می‌توانند در مقیاسی وسیع، با اثرات ناشی از ذوب یخ رقابت کنند.
تأثیر بر انتشار دی‌اکسیدکربن
برخی پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که کند شدن تولید پوسته می‌تواند انتشار دی‌اکسیدکربن آتشفشانی را نیز کاهش دهد. در این صورت، اقیانوس‌های خنک‌تر منقبض شده و سطح دریاها حتی بیشتر کاهش می‌یابد.
این نظریه نشان می‌دهد که چندین عامل می‌توانند به طور ترکیبی، تغییرات چشمگیری در خطوط ساحلی ایجاد کنند.
درک تغییرات سریع‌تر امروزی
رویدادهای گذشته می‌توانند راهنمایی برای درک بهتر تغییرات سریع‌تر امروزی باشند. اگرچه تغییرات فعلی سرعت بیشتری دارند، اما درس مهم این است که سطح دریاها می‌تواند به طور قابل توجهی نوسان داشته باشد.
تأثیر حرکات محلی زمین
جوامع ساحلی اغلب با فرونشست یا بالا آمدن محلی زمین مواجه‌اند. این حرکات عمودی می‌توانند تغییرات جهانی، چه ناشی از ذوب یخ یا تغییرات تکتونیکی، را تشدید کنند.
بازسازی دقیق‌تر گذشته زمین
با پیشرفت در بازسازی حرکات صفحات زمین، دانشمندان ممکن است بتوانند دفعات وقوع این کند شدن را با دقت بیشتری مشخص کنند.
هر فصل از داستان تکتونیکی زمین سرنخ‌هایی در رسوبات و پوسته باقی می‌گذارد. این اطلاعات می‌تواند پیش‌بینی‌های آینده درباره روندهای تغییر سطح دریا را دقیق‌تر کند.
تأثیر تغییرات سطح دریا بر زندگی انسان
هر تغییر یا نوسان جزئی در سطح دریاها بر افرادی که در نزدیکی سواحل زندگی می‌کنند تأثیر می‌گذارد.
دانستن اینکه فرآیندهای عمیق درون زمین نیز نقش دارند می‌تواند دید ما نسبت به نیروهای زمین‌شناسی ظریف گسترش دهد و تحقیقات آینده را شکل دهد.
زمین، یک عامل فعال در تغییر سطح دریا
نتایج مطالعات نشان می‌دهد که کند شدن تولید پوسته می‌تواند باعث افت چشمگیر سطح دریا شود، و این امر پرسش‌های جدیدی درباره مکانیسم‌های داخلی زمین مطرح می‌کند.
یک چیز قطعی است: درون زمین تنها یک پس‌زمینه منفعل نیست. بلکه نقشی فعال در تعیین ارتفاع دریاها طی میلیون‌ها سال ایفا کرده است.
این مطالعه در نشریه Geochemistry, Geophysics, Geosystems منتشر شده است.