وقتی درباره بهترین تیم‌های فوتبال تاریخ صحبت می‌کنیم، خیلی سریع نام بارسلونای گواردیولا در ذهنمان نقش می‌بندد. بارسلونایی که دربازه زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ هرچه جام و دست‌آورد در دسترس بود را به خانه برد و با قاطعیت بهترین تیم اروپا در آن زمان تلقی می‌شد. تیمی که نه‌تنها بارها و بارها جام‌های داخلی را به‌دست آورد که توانست برای اولین بار در تاریخ این تیم سه‌گانه رویایی را کسب کند. به همین دلیل در این مقاله تصمیم گرفتیم تا نگاهی داشته باشیم به مستند Take the Ball, Pass the Ball که به بررسی بارسلونای آن زمان می‌پردازد.

عنوان این مستند به معنای «توپ را بگیر، توپ را پاس بده» است که از همان فلسفه توتال فوتبال یوهان کرایف سرچشمه می‌گیرد و با تیکی‌تاکای بارسلونا به اوج خودش رسید. در دنیای فوتبال برخی تیم‌ها فراتر از بردها و جام‌ها، اثری فرهنگی و فلسفی از خود به‌جای می‌گذارند. مستند Take the Ball, Pass the Ball محصول ۲۰۱۸ روایتی دقیق و پرجزئیات از دوران طلایی بارسلونا در دوره پپ گواردیولا است؛ زمانی که فوتبال نه‌فقط برای برد، بلکه برای زیبایی، نظم و خلاقیت بازی می‌شد. این مستند بر اساس کتاب «Barça: The Making of the Greatest Team in the World» نوشته گراهام هانتر ساخته شده و نگاهی مستندگونه اما در عین حال شاعرانه به یکی از پرافتخارترین و الهام‌بخش‌ترین دوره‌های تاریخ فوتبال دارد.

کارگردان مستند یعنی دانکن مک‌مات، به‌جای روایت خطی ساده‌ از آغاز تا پایان، تصمیم گرفته روایت را به شکل موضوع‌محور و لایه‌لایه به‌تصویر بکشد. بیننده از همان دقایق ابتدایی وارد دنیای بارسلونای پپ می‌شود اما با زاویه‌هایی متفاوت؛ تاکتیک، رهبری، رقابت، فلسفه بازی، روابط انسانی و مدیریت روانی. همین ساختار باعث شده این مستند برای طرفداران جدی فوتبال تحلیلی باشد و برای تماشاگران عمومی نیز روایت‌گر یک داستان انسانی جذاب در قاب جذاب‌ترین و محبوب‌ترین ورزش جهان. حضور صدای گراهام هانتر به‌عنوان راوی، مستند را به ترکیبی از روایت ژورنالیستی و تحلیل فنی تبدیل کرده است که همین موضوع این مستند را به یکی از مستندهای منحصربه‌فرد فوتبالی تبدیل کرده است.

شعار گواردیولا که عنوان مستند را نیز شکل داده یعنی همان Take the ball, Pass the Ball در نگاه اول ساده به‌نظر می‌رسد اما در عمل پشت آن فلسفه‌ای پیچیده نهفته است. این سبک بازی که بعدها به تیکی‌تاکا شهرت یافت، بر اساس تملک توپ، پاس‌های کوتاه، حرکت مداوم بازیکنان بدون توپ، و هماهنگی کامل میان خطوط شکل گرفت. در مستند به‌خوبی نشان داده می‌شود که تیکی‌تاکا صرفاً برای کنترل بازی نبود بلکه فلسفه‌ای برای تسلط روانی بر حریف نیز محسوب می‌شد. گواردیولا بارها تأکید می‌کند:«”اگر توپ را داریم، حریف نمی‌تواند گل بزند». جمله‌ای که یکی از معروف‌ترین جملات بنیادین یوهان کرایف فقید در مسیر خلق توتال فوتبال به‌شمار می‌رود.