موشک ضدماهواره چیست و چگونه کار می‌کند؟ آیا یک جت جنگنده می‌تواند با این موشک‌ها، یک ماهواره را سرنگون کند؟ در این مطلب با موشک anti-Satellite آشنا می‌شویم.

تا ماه می 2023، اتحادیه دانشمندان نگران (UCS) تعداد ماهواره‌های فعال در مدار زمین را 7560 عدد اعلام کرد، اما اسپیس واچ گلوبال، این تعداد را بیش از 10 هزار عدد اعلام کرده است. در هر صورت، تعداد زیادی ماهواره در اطراف سیاره ما در حال پرواز هستند. ماهواره‌ها برای ارتش‌های سراسر جهان، یک شمشیر دو لبه هستند. از یک سو، آنها می‌توانند مکان‌های دشمن را رصد کنند، سربازان و موشک‌ها را به سمت اهداف هدایت کنند و امکان برقراری ارتباط فوری از هر نقطه از کره زمین را فراهم کنند و از سوی دیگر، این مزایا برای کشورهای غیر دوست نیز وجود دارند.

با توجه به این موضوع، احتمالا جای تعجب نیست که بدانیم به محض این‌که اتحاد جماهیر شوروی در سال 1957 ماهواره اسپوتنیک را پرتاب کرد، استراتژیست‌های نظامی شروع به بررسی چگونگی نابودی آنها کردند. موشک های ضدماهواره (ASAT) یکی از محصولات این مسابقه تسلیحاتی بودند. همانطور که از نامشان پیداست، این موشک‌ها به‌طور خاص برای هدف قرار دادن و نابودی ماهواره‌ها طراحی شده‌اند. نمونه‌ای از این تسلیحات، موشک ضد ماهواره Vought ASM-135 است. این تنها ماهواره هواپرتاب ایالات متحده است که تاکنون نقشی که برای آن طراحی شده بود، یعنی نابودی یک ماهواره در مدار زمین، را انجام داده است.

در این مورد، موشک ذکر شده از یک جنگنده F-15A پرتاب شد و مستقیما به فضاپیمای در حال چرخش برخورد کرد. این موشک، کلاهک انفجاری حمل نمی‌کرد؛ بلکه یک سلاح انرژی جنبشی (KE-ASAT) یا سلاح ضربه‌ای برای از بین بردن بود که برای نابودی هدف خود به تماس متکی است. در ادامه نگاهی به چگونگی دستیابی ایالات متحده به این دستاورد و چگونگی تکامل فناوری ASAT یا موشک های ضد ماهواره می‌اندازیم.

یک موشک ضدماهواره چگونه عمل می‌کند؟

شش سال پس از پرتاب ماهواره P78-1 در 24 فوریه 1979 میلادی، این ماهواره در ارتفاع 345 مایلی به دور زمین می‌چرخید. با این حال در 13 سپتامبر 1985، سفر آن به‌طور ناگهانی متوقف شد؛ یعنی زمانی که یک موشک ASMT-135 با سرعت 15 هزار مایل بر ساعت به این ماهواره یک تنی برخورد کرد و آن را از حرکت انداخت. موشک مورد نظر از جت جنگنده افسانه‌ای F-15A و از ارتفاع 38 هزار و 100 پایی پرتاب شد. این ارتفاع و زاویه رهاسازی موشک برای موفقیت این ماموریت، ضروری بود؛ چرا که این موشک به‌عنوان یک وسلیه نقلیه مینیاتوری هدایت‌شونده (MHV)، قابلیت مانور محدودی داشت و کم و بیش باید به‌طور دقیق به سمت هدف، نشانه گرفته می‌شد.

پس از رها شدن از جت جنگنده، موشک با نیروی دو مرحله موشک جامد از جو زمین خارج شد. پس از جدا شدن از موشک، موشک MHV از یک جستجوگر مادون قرمز برای ردیابی هدف و 64 موشک کوچک برای هدایت استفاده می‌کرد. همچنین این سلاح از یک حرکت چرخشی برای حفظ پایداری خود استفاده می‌کرد. سیستم جستجوگر مادون قرمز برای عملکرد صحیح باید بسیار سرد نگه داشته می‌شد و برای دستیابی به این هدف، از هلیوم مایع در دمای حدود منفی 450 درجه فارنتهایت بهره گرفته شد.

در نهایت، این ماموریت موفقیت‌آمیز بود و خلبان F-15A یعنی سرگرد ویلبرت دی پیرسون جونیور، اولین خلبانی شد که یک ماهواره در حال چرخش را سرنگون کرد. با وجود این موفقیت، این برنامه در سال 1988 لغو شد و ترکیبی از سیاست‌های کنترل تسلیحات، مسائل فنی و هزینه‌های سرسام‌آور، منجر به پایان یافتن این برنامه شد.

تکامل تسلیحات ضد ماهواره

سلاح ASM-135 به‌عنوان KE-ASAT طبقه‌بندی می‌شود. با این حال، این تنها نمونه از KE-ASATها نیست و نیازی هم نیست که همه آنها از جت‌های جنگنده در ارتفاع بالا پرتاب شوند. موشک های ضدماهواره هم‌مدار، نوع دیگری از این تسلیحات اولیه بودند. این سلاح با همگام‌سازی مدار خود با ماهواره هدف و انفجار یک کلاهک انفجاری در نزدیکی آن کار می‌کند که با توجه به سرعت بالای ماهواره‌ها، بسیار مفید است. توسعه این سلاح توسط اتحاد جماهیر شوروی بود که ایالات متحده را به توسعه ASM-135 ترغیب کرد. چین نیز وارد این رقابت شده و در ژانویه 2007 از سلاح KE-ASAT خود برای نابودی یکی از ماهواره‌های خود استفاده کرد.

یک پیشرفت جدیدتر روس‌ها، سیستمی با نام Nudol است که می‌تواند بین مسیرها حرکت کند تا تعداد ماهواره‌هایی که می‌تواند مورد هدف قرار دهد را افزایش دهد. اعتقاد بر این است که نسخه‌ای از این سیستم که از زمین پرتاب می‌شود، عامل تخریب ماهواره Kosmos-1408 در نوامبر 2021 بوده است. با این حال، اگرچه همه موارد فوق را می‌توان به‌عنوان KE-ASAT تعریف کرد، اما دسته دیگری هم وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.

موشک های ضد ماهواره غیر جنبشی، شامل استفاده از حملات سایبری، پارازیت یا حتی لیزر برای کور کردن یا ناتوان کردن ماهواره‌ها هستند. با افزایش وابستگی بشر به ماهواره‌ها، فشارها برای محافظت یا غیر فعال کردن آنها نیز افزایش یافته است. در هر صورت امیدواریم، انسان‌ها همه ماهواره‌های مهم خود را به میلیاردها قطعه زباله فضایی بی‌فایده تبدیل نکنند.

بیشتر بخوانید