درست است که سوپرمن نخستین ابرقهرمان داستانی یا حتی اولین ابرقهرمان کمیک بوکی نیست، ولی روی هم رفته هنگامی که سخن از برترین ابرقهرمان باشد، نام بردن از مرد پولادین دور از انتظار نیست. سوپرمن به اندازه‌ای در بین ابرقهرمانان سرشناس و پرآوازه به شمار می‌آید که در فرهنگ فراگیر هم شناخته شده است و حتی کسانی که با کمیک‌ها سر و کار ندارند هم کم و بیش او را می‌شناسند.

در این نوشتار شما را با سوپرمن دنیای دی‌سی آشنا می‌کنیم؛ ابرقهرمانی که از نزدیک به یک قرن پیش که پا به جهان داستان‌ها گذاشت نه تنها مایه محبوبیت ژانر ابرقهرمانی شد بلکه همچون الگویی در آفرینش بسیاری از کاراکترهای آتی این ژانر اثر گذاشت.

سوپرمن کیست؟

سوپرمن یکی از قهرمانان دنیای دی‌سی به شمار می‌آید. با این که مرد پولادین همانند یک انسان به نظر می‌رسد اما در واقع یک بیگانه است که در نوزادی به زمین آمد. پس از بزرگ شدن در این کره خاکی با هویت کلارک کنت، تصمیم گرفت تا از توانایی‌های فراانسانی خود در نجات بی‌گناهان بهره ببرد و تبدیل به قهرمانی با اسم سوپرمن شود.

رویاها نجاتمون میدن. رویاها بلندمون می‌کنن و دگرگونمون می‌کنن. و به روحم، سوگند می‌خورم… تا زمانی که رویای من از یک دنیا که در اون کرامت، شرافت و عدالت تبدیل به واقعیتی بشه که بین همه‌مون مشترکه — من هرگز از جنگیدن دست نمی‌کشم. هیچ وقت.

سوپرمن در شماره ۷۷۵ کمیک Action Comics

سرگذشت سوپرمن

سوپرمن نخستین بار در شماره ۱ کمیک Action Comics رونمایی شد که در همان اثر اوریجینی برای او به نمایش درآمد. در یک تک صفحه که شامل چند پنل می‌شد، نوزادی از یک سیاره رو-به-نابودی توسط یک سفینه کوچک نجات پیدا می‌کند و راهش به زمین می‌رسد. سپس یک راننده گذری پیدایش می‌کند و او را تحویل یک یتیم‌خانه می‌دهد. این نوزاد در همان دوران کودکی قابلیت‌های فراانسانی خودش را نشان می‌دهد. هنگامی هم که بزرگ شد، تصمیم می‌گیرد با این توانایی‌های خود به کمک بشریت بشتابد و برای همین هویت سوپرمن را برای خود برمی‌گزیند.

با این حال، در طول زمان اوریجین سوپرمن تغییرات بسیاری به خود می‌بیند تا منطقی‌تر و باورپذیرتر شود. چیزی که امروزه از داستان پس‌زمینه مرد پولادین به طور کلی پذیرفته شده است به این شکل روایت می‌شود که زادگاهش، سیاره کریپتون، رو به نابودی‌ست. پدر و مادر او که جور-ال و لارا لور-وان نام دارند، روش‌های گوناگونی برای مقابله با این بحران را در نظر دارند. آن‌ها تلاش می‌کنند تا شورای کریپتون را وادار به واکنش نسبت به این اتفاق کنند ولی به نتیجه‌ای نمی‌رسند.

بنابراین به سراغ ساخت سفینه برای گریختن از این کره محکوم به فنا می‌روند. با این وجود، تنها نمونه موفقی که ساخته می‌شود فقط برای نوزادشان، کال-ال، جا دارد. جور-ال و لارا با قبول سرنوشت خود، تنها امیدشان را به سمت زمین می‌فرستند. کال-ال در ایالات متحده آمریکا و نزدیک مزرعه جاناتان و مارتا کنت در اسمالویلِ کانزاس فرود می‌آید. این دو کشاورز که خود فرزندی نداشتند، تصمیم می‌گیرند تا این نوزاد بیگانه را به مانند پسر خود بزرگ کنند.

او که اکنون با اسم کلارک کنت فرزند کنت‌ها بود، کم‌کم و به لطف خورشید زرد زمین قابلیت‌ها فرابشری به دست آورد. این در حالی‌ست که با هویت انسانی خود به مرور از محل زندگی جاناتان و مارتا فاصله گرفت و به شهر متروپلیس نقل مکان کرد تا برای روزنامه دیلی پلنت در کنار جیمی اولسن (بهترین دوستش) و لوئیس لین (که در آینده همسرش می‌شود) کار کند.

باید اشاره کرد که زندگی با کنت‌ها تأثیر فراوانی روی اخلاقیات این کریپتونی گذاشت. بدین گونه شد که او درستکاری آن‌ها را با نهاد نیک درونی خود در هم آمیخت و تصمیم گرفت تا با توانایی‌هایی که به دست آورده است، تبدیل به یک قهرمان در خانه نوی خود شود، نگهبان زندگی بی‌گناهان باشد و در جایگاه نمادی برای امید قرار بگیرد.

ویژگی‌ها و توانایی‌های سوپرمن

اگر بیان شود که مرد پولادین تحقق آرزوی تعالی انسان‌هاست چندان بی‌راه نیست. در حالی که سوپرمن در ظاهر مثل یک انسان ساده به چشم می‌آید ولی قابلیت‌هایی دارد که به طور کلی بشر همواره آرزوی آن‌ها را داشته است؛ از ابرنیروی، ابرشتاب و آسیب‌ناپذیری تا قابلیت پرواز و حتی عملا جاودانگی. به این ترتیب است که سوپرمن به عنوان یکی از نخستین ابرقهرمانان مدرن کمیک بوکی تبدیل به الگویی برای تعداد زیادی از مخلوقات آینده این ژانر شد و ویژگی‌ها و توانایی‌های او را می‌توان در شمار فراوانی از آن‌ها دید.

با این وجود، واپسین پسر کریپتون چند توانایی مخصوص به خود هم دارد. برای نمونه می‌توان به شلیک لیزر از چشم‌ها، نفس منجمدکننده یا ابرشنوایی اشاره کرد. همچنین این کریپتونی به دژ تنهایی خود دسترسی دارد که عمدتاً شامل تاریخ، دانش، ابزارها و گنجینه‌هایی از سیاره زادگاهش است که هر از چند گاهی کمک‌حال سوپرمن در انجام وظایفش می‌شوند.

البته مرد پولادین با همه قابلیت‌ها و توانایی‌های خود بدون نقطه ضعف هم نیست. برجسته‌ترین نقطه ضعفی که می‌شود برای سوپرمن اسم برد کریپتونایت‌ها هستند. عناصر کریپتونایتی که سرچشمه‌شان خود سیاره کریپتون هستند، موادی رادیواکتیوی به حساب می‌آیند که می‌توانند هر کریپتونی مانند کال-ال را دچار ضعف شدید کنند. گونه‌های متفاوتی از کریپتونایت وجود دارد که هر کدام اثر ویژه خود را می‌گذارند.

در همین حال هم تعداد دیگری نقطه ضعف برای سوپرمن تعریف شده است. از مهم‌ترین آن‌ها می‌شود به جادو اشاره کرد. همچنین سرچشمه توانایی‌های کلارک کنت خورشید زرد زمین است که می‌تواند سلول‌های این کریپتونی را شارژ کند. این در حالی‌ست که سیاره کریپتون خورشیدی سرخ داشت و برای همین ساکنان زادگاه کال-ال از قابلیت‌های فراانسانی برخوردار نبودند. برای همین، اگر خورشید زرد از دسترس مرد پولادین خارج شود یا در برابر تابش خورشید سرخ قرار بگیرد، توانایی‌های خود را از دست می‌دهد.

برگردان‌های سوپرمن

مرد پولادین یکی از پراستفاده‌ترین کاراکترهای کمیک بوکی به شمار می‌آید که در اقتباس‌ها و برگردان‌های بسیاری در بیرون از مدیوم کمیک‌ها مورد استفاده قرار گرفته است. در واقع اقتباس‌های این شخصیت از همان دهه ۴۰ قرن بیستم میلادی آغاز شد. برای همین هم می‌توان یک لیست بلندبالا از برگردان‌های سوپرمن نوشت. در این نوشتار به شماری از برجسته‌ترین موارد می‌پردازیم.

اولین اثر انیمیشنی از واپسین پسر کریپتون مربوط به مجموعه Superman از فلیشر استودیوز می‌شود که شامل ۱۷ فیلم کوتاه بود. البته این آثار عملاً سریال به حساب نمی‌آیند و برای نخستین سریال انیمیشنی سوپرمن باید از The New Adventures of Superman نام برد که در ۴ فصل از طریق کانال سی‌بی‌اس پخش می‌شد.

برای دیگر فیلم‌های انیمیشنی مرد پولادین می‌توان از Superman: Doomsday سال ۲۰۰۷، Superman/Batman: Public Enemies سال ۲۰۰۹، Justice League: Crisis on Two Earths سال ۲۰۱۰، All-Star Superman سال ۲۰۱۱، Superman: Red Son سال ۲۰۲۰ اسم برد.

سریال‌های انیمیشنی زیادی نیز با حضور کال-ال ساخته شده‌اند که می‌شود به The Batman/Superman Hour سال ۱۹۶۸، Superman سال ۱۹۸۸، Superman: The Animated Series سال ۱۹۹۶ و My Adventures with Superman سال ۲۰۲۳ اشاره کرد.

مرد پولادین در دنیای بازی‌های ویدیویی هم حضور دارد. اولین ویدیو گیم با حضور سوپرمن Superman سال ۱۹۷۹ است که برای کنسول آتاری ۲۶۰۰ عرضه شد. با وجود سخت بودن ساخت یک بازی ویدیویی فراگیر و جذاب از واپسین پسر کریپتون اما تعدادی ویدیو گیم از این قهرمان تولید شده است. در بین آن‌ها The Death and Return of Superman سال ۱۹۹۴، Superman 64 سال ۱۹۹۹، Superman: Shadow of Apokolips سال ۲۰۰۲ دیده می‌شود. البته بهترین بازی‌های ویدیویی با حضور مرد پولادین آثار دست جمعی همچون سری‌های اینجاستیس و لگو محسوب می‌شوند.

استفاده لایو اکشن از کال-ال هم پیشینه‌ای دور و دراز دارد. شاید حتی بتوان گفت موفق‌ترین شیوه اقتباس از این شخصیت به شمار می‌آید. نخستین حضور لایو اکشن سوپرمن مربوط به مجموعه فیلم Superman سال ۱۹۴۸ است که کرک آلین ایفاگر نقش این قهرمان بود. این بازیگر در فیلم Atom Man vs. Superman سال ۱۹۵۰ بار دیگر در نقش مرد پولادین ظاهر شد.

سریال Adventures of Superman سال ۱۹۵۲ که جرج ریوز را در نقش سوپرمن داشت هم اولین سریال لایو اکشن از این ابرقهرمان به حساب می‌آید. البته ریوز در فیلم‌های Superman and the Mole Men و Stamp Day for Superman هم به ایفای همین نقش پرداخت.

آثار لایو اکشن برجسته دیگری نیز هستند که واپسین پسر کریپتون در آن‌ها حضور دارد. در میان آن‌ها می‌بایست از سریال‌های Lois & Clark: The New Adventures of Superman (با بازی دین کین)، Smallville (با بازی تام ولینگ) و Superman & Lois (با بازی تایلر هوچلین) نام برد. در دنیای فیلم‌ها هم باید از Superman سال ۱۹۷۸ و دنباله‌هایش (با بازی کریستوفر ریو)، Superman Returns (با بازی برندان روث)، Man of Steel و دی‌سی‌ای‌یو (با بازی هنری کویل) و Superman سال ۲۰۲۵ (با بازی دیوید کورنسوت) نام برد.