با افزایش موارد ابتلا به ویروس چیکونگونیا در نقاط مختلف جهان، سازمان بهداشت جهانی زنگ خطر را به صدا درآورده است.

طبق آخرین اخبار پزشکی و سلامت، سازمان بهداشت جهانی (WHO) زنگ خطر را در مورد گسترش روزافزون ویروس چیکونگونیا به صدا درآورده و نسبت به احتمال وقوع یک همه‌گیری جهانی هشدار داده است. این سازمان بین‌المللی بر ضرورت اتخاذ اقدامات فوری و هماهنگ برای مهار این تهدید بهداشتی نوظهور تأکید کرده است.

در بیانیه‌ای که روز سه‌شنبه، ۲۲ جولای (31 تیرماه 1404) منتشر شد، سازمان بهداشت جهانی با اشاره به تجربیات گذشته اعلام کرد که نشانه‌های هشداردهنده‌ای مشابه آنچه در ۲۰ سال پیش، پیش از شیوع گسترده ویروس چیکونگونیا مشاهده شد، دوباره پدیدار شده‌اند. این سازمان خواستار اجرای برنامه‌های پیشگیرانه و اقدامات کنترلی مؤثر برای جلوگیری از تکرار فاجعه‌ای مشابه و حفاظت از سلامت عمومی در سراسر جهان شده است.

گسترش ویروس چیکونگونیا در ۱۱۹ کشور جهان

ویروس چیکونگونیا، یک بیماری عفونی که عمدتاً از طریق نیش پشه‌های آلوده از خانواده آئدس (Aedes) منتقل می‌شود، نگرانی‌های جدی را در سطح جهانی برانگیخته است. این ویروس با علائم بالینی برجسته‌ای همراه است که مهم‌ترین آن‌ها شامل تب ناگهانی و بالا، همراه با دردهای شدید و ناتوان‌کننده در مفاصل است.

این دردهای مفصلی می‌توانند بسیار آزاردهنده بوده و حتی هفته‌ها، ماه‌ها و گاهی تا سال‌ها پس از عفونت اولیه ادامه یابند و کیفیت زندگی بیماران را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. در برخی موارد نادر و شدید، چیکونگونیا می‌تواند منجر به عوارض جدی شده و یا در افراد مسن، نوزادان و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، تهدیدکننده حیات شود

دکتر دیانا روخاس آلوارز، متخصص برجسته سازمان بهداشت جهانی در زمینه بیماری‌های ویروسی در مصاحبه‌ای تأکید کرد که این ویروس که زمانی نسبتاً کمتر شناخته شده بود، اکنون در ۱۱۹ کشور در سراسر جهان شناسایی شده است. این گستردگی چشمگیر، جمعیت عظیمی بالغ بر ۵.۶ میلیارد نفر را در معرض خطر ابتلا به این عفونت قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید:

مرگبارترین ویروس‌های جهان؛ از گذشته تا امروز

دکتر آلوارز به شیوع ویرانگر ویروس چیکونگونیا در سال‌های ۲۰۰۴-۲۰۰۵ در جزایر اقیانوس هند اشاره کرد. در آن دوره، ویروس با سرعت از جزایر کوچک مانند رئونیون به سایر نقاط گسترش یافت و باعث آلودگی نزدیک به نیم میلیون نفر در سراسر جهان شد. این شیوع، با توجه به شدت علائم و گستردگی بیماری، تأثیرات اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی بر مناطق آسیب‌دیده گذاشت.

آلوارز افزود که سازمان بهداشت جهانی اکنون شاهد تکرار همان الگوی اپیدمیولوژیک نگران‌کننده است. از ابتدای سال ۲۰۲۵، تعداد زیادی مورد ابتلا به چیکونگونیا در جزایر رئونیون، مایوت و موریس ثبت شده است. در جزیره رئونیون، تقریباً یک سوم جمعیت در معرض عفونت قرار گرفته یا مبتلا شده‌اند، که نشان‌دهنده شدت بالای انتقال ویروس در این منطقه است.

شباهت علائم چیکونگونیا، زیکا و دنگی

یکی از چالش‌های اصلی در تشخیص و مدیریت چیکونگونیا، شباهت قابل توجه علائم آن با سایر بیماری‌های منتقله از طریق پشه مانند تب دنگی و ویروس زیکا است. دکتر آلوارز توضیح داد که این شباهت علائم مانند تب، سردرد، درد مفاصل و بثورات پوستی می‌تواند منجر به تشخیص نادرست در مراحل اولیه بیماری شود، که این امر روند درمان و کنترل شیوع را با دشواری مواجه می‌سازد. تیم‌های پزشکی و تشخیصی برای تمایز دقیق بین این بیماری‌ها نیازمند کیت‌های تشخیصی اختصاصی و آموزش‌های تخصصی هستند.

این ویروس علاوه بر نقاط داغ فعال در جنوب آسیا، دوباره در مناطق جدیدی از جمله ماداگاسکار، سومالیا و کنیا گسترش یافته است. این گسترش به مناطق شرقی و جنوب شرقی آفریقا، نشان‌دهنده توانایی ویروس برای انطباق و انتشار در محیط‌های جغرافیایی جدید است.

قاره اروپا نیز از این تهدید مصون نمانده و شاهد ثبت موارد وارداتی چیکونگونیا بوده است. این موارد معمولاً به افرادی مربوط می‌شود که اخیراً از مناطق آلوده بازدید کرده‌اند. کشور فرانسه مواردی از عفونت‌های محلی را گزارش کرده است که نشان می‌دهد پشه‌های ناقل این ویروس در برخی مناطق اروپا قادر به انتقال بیماری در داخل قاره نیز هستند. همچنین، موارد مشکوکی در ایتالیا ظاهر شده‌اند که نیاز به بررسی و نظارت دقیق‌تر را افزایش داده است.

75 درصد جمعیت در معرض خطر عفونت قرار دارند

سازمان بهداشت جهانی ضمن تأیید اینکه میزان مرگ‌ومیر ناشی از ویروس چیکونگونیا به طور معمول از ۱ درصد تجاوز نمی‌کند، بر این نکته تأکید کرده است که با توجه به پتانسیل بالای این ویروس برای آلوده کردن میلیون‌ها نفر، حتی این نرخ پایین نیز می‌تواند منجر به هزاران مرگ شود. این سازمان همچنین نسبت به اهمیت و فوریت صدور هشدارهای اولیه برای کشورها تأکید کرده است.

دکتر آلوارز در این زمینه اظهار داشت: «ما این هشدار اولیه را صادر می‌کنیم تا کشورها بتوانند سیستم‌های بهداشتی خود را تقویت کنند، مکانیسم‌های تشخیص زودهنگام را بهبود بخشند و اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهند.» بیشترین خطر گسترش این ویروس در مناطقی وجود دارد که جمعیت آن‌ها فاقد ایمنی قبلی یا مقاومت طبیعی در برابر ویروس چیکونگونیا هستند. در چنین مناطقی، ویروس پتانسیل آلوده کردن بخش قابل توجهی از جمعیت تا ۷۵ درصد را دارد.

پشه ببری آسیایی، ناقل اصلی ویروس چیکونگونیا

ویروس چیکونگونیا عمدتاً از طریق دو گونه پشه، “Aedes aegypti” و “Aedes albopictus” منتقل می‌شود. این پشه‌ها به دلیل توانایی‌ در انتقال چندین ویروس خطرناک دیگر مانند دنگی، زیکا و تب زرد، اهمیت ویژه‌ای دارند. نکته نگران‌کننده این است که گونه Aedes albopictus، که به «پشه ببری آسیایی» نیز معروف است، به دلیل تغییرات اقلیمی و افزایش دما در حال گسترش جغرافیایی به سمت عرض‌های جغرافیایی شمالی‌تر است. این گسترش به معنای ورود این پشه‌های ناقل به مناطقی است که پیش از این عاری از آن‌ها بودند و در نتیجه، افزایش خطر شیوع چیکونگونیا در این مناطق جدید را به همراه دارد.

همچنین بخوانید:

ویروس کرونا جدید در راه است؛ تنها یک جهش تا شروع همه‌گیری جهانی

این پشه‌ها عمدتاً در طول روز فعال هستند و بیشترین میزان گزش را در ساعات اولیه صبح و اواخر بعد از ظهر، درست قبل از غروب آفتاب انجام می‌دهند. این بدان معناست که اقدامات حفاظتی باید در طول روز نیز به طور مداوم انجام شود. سازمان بهداشت جهانی بر لزوم تشدید اقدامات پیشگیرانه در سطح فردی و اجتماعی تأکید کرده است. این اقدامات شامل استفاده از دافع پشه و حذف مکان‌های پرورش پشه مانند آب‌های راکد در ظروف و کانتینرهای روباز است.