1

چهار شکارچی کوچک در تاریکی مطلق غارهای آهکی و آتشفشانی کره جنوبی در کمین بودند تا با تابش نور چراغ‌قوه، آرواره‌های براق و گیره‌مانند خود را آشکار کنند. این کژدم‌ریشک‌های رنگ‌پریده و بی‌چشم، که به دلیل چنگال‌های خوفناکشان لقب «کژدم‌ریشک اژدها» گرفته‌اند، تا همین اواخر از دید دانشمندان پنهان مانده بودند.

زندگی در تاریکی مطلق

کی-هون جونگ از مؤسسه ملی منابع زیستی کره جنوبی و همکارانش، که این گونه‌ها را کشف کردند، می‌گویند این موجودات تمام طول عمر خود را در تاریکی کامل سپری می‌کنند. به همین دلیل فاقد رنگ و بینایی مطلق هستند.

غارها، پناهگاه موجودات کمیاب

شکل‌گیری اکوسیستم‌های جداافتاده

در کره جنوبی تاکنون بیش از ۱۰۰۰ غار شناسایی شده است. بسیاری از این غارها هنوز از منظر زیستی ناشناخته باقی مانده‌اند. غارها در چشم‌اندازهای کارستی ایجاد می‌شوند؛ جایی که آب اسیدی سنگ آهک را حل کرده، حفره‌هایی مجزا می‌سازد که مانند جزایر تکاملی برای موجودات ریز عمل می‌کنند.

تغییرات تکاملی در تاریکی

زیست در شب همیشگی باعث پدیده‌ای به نام تغییر تروگلومورفیک (Troglomorphic) می‌شود که معمولاً به از دست رفتن چشم‌ها، رنگدانه و دراز شدن اندام‌ها و موهای حسی منجر می‌شود.

از آنجا که هر سامانه غاری از همسایگان خود جداست، موجوداتی که به این محیط‌ها راه پیدا می‌کنند، خیلی سریع از نظر ژنتیکی و ظاهری از هم فاصله می‌گیرند. در نتیجه، گونه‌های محلی بی‌شماری شکل می‌گیرند که مگر در صورت ماجراجویی دانشمندان، ناشناخته باقی می‌مانند.

آرواره‌های اژدهایی و چشم‌های خالی

گونه‌های تازه کشف‌شده

تیم جونگ این گونه‌ها را با نام‌های زیر معرفی کردند:

• Spelaeochthonius dugigulensis
• S. geumgulensis
• S. magwihalmigulensis
• S. yamigulensis

ویژگی‌های بدنی

بزرگسالان این گونه‌ها فقط حدود ۲ میلی‌متر (۰.۰۸ اینچ) طول دارند، اما چلیسراهای (chelicerae) آن‌ها مانند قلاب، باز و بسته می‌شود.

تمام این گونه‌ها به‌شدت به زندگی در غار سازگار شده‌اند و هر کدام فقط در یک غار یا سیستم کارستی خاص یافت شده‌اند.

قدرت شکار

کژدم‌ریشک‌ها دارای پدیپالپهای (pedipalp) زهرآلود هستند که مانند انبر روی شکارهایی چون مایت‌ها و کولمبول‌ها (springtails) بسته می‌شوند. با این‌ حال، آن‌ها فاقد دُم و نیش هستند که اسکروپیون‌های حقیقی را ترسناک می‌کند.

تنوع جهانی این راسته

در حال حاضر راسته Pseudoscorpiones در جهان بیش از ۳۳۰۰ گونه شناسایی‌شده دارد و هر سال ده‌ها گونه جدید به آن افزوده می‌شود.

تأیید ژنتیکی گونه‌های جدید

نمونه‌برداری و توالی‌یابی

با وجود گردآوری محدود نمونه‌ها (گاه فقط یک عدد)، همین تعداد اندک برای بررسی ژنتیکی کافی بود. پژوهشگران توالی بارکد COI میتوکندریایی (یک بخش ۶۵۰ جفت بازی که به‌طور گسترده برای تعیین گونه‌ها استفاده می‌شود) را استخراج کردند.

در سخت‌پوستان، فاصله ۱۰ درصدی در این ژن، معمولاً مرز جدایی گونه‌ها را مشخص می‌کند. در این پژوهش، چهار رده ژنتیکی در کره جنوبی بین ۱۳.۷ تا ۱۹.۸ درصد اختلاف نشان دادند.

حتی نزدیک‌ترین جفت گونه‌ها نیز ۶.۸ درصد تفاوت داشتند؛ بسیار فراتر از ۰.۶ درصد اختلاف درون‌گونه‌ای در یک جمعیت.

ارتباط جغرافیا و ژنتیک

این جدایی‌های ژنتیکی کاملاً با موقعیت جغرافیایی همخوانی داشت. هر گونه، در یک غار خاص زیست می‌کند و توسط رشته‌کوه‌ها و دره‌های خشک از نزدیک‌ترین گونه مجاورش جدا شده است. این موانع طبیعی، مرزهایی هستند که سخت‌پوستانی به اندازه دانه کنجد به‌ندرت از آن عبور می‌کنند.

گنجینه‌های بومی در خطر

آسیب‌پذیری زیستگاه‌های غاری

حیات غارهای تاریک بسیار شکننده است. بسیاری از غارهای کره، همزمان کاربری گردشگری یا انبار بتنی دارند. ورود زه‌آب، آفت‌کش، فاضلاب یا گردوغبار ساختمانی می‌تواند تهدیدی جدی ایجاد کند.

تجربه تلخ انقراض

تخریب کارست‌ها قبلاً یک سوسک کمیاب به نام Coreoblemus parvicollis را از بین برد؛ پس از آن‌که تنها زیستگاهش پشت سد چونگ‌جو غرق شد. این رویداد به‌عنوان هشداری جدی برای حافظان محیط‌ زیست محلی مطرح است.

خطر انقراض در یک لحظه

از آنجا که این کژدم‌ریشک‌های اژدها فقط در یک مکان زندگی می‌کنند، مسدود شدن یک دهانه غار یا آلودگی یک چکه آب می‌تواند کل گونه را منقرض کند.

درخواست حفاظت رسمی

تیم جونگ خواستار حفاظت رسمی از اکوسیستم‌های غاری شده است تا از «انقراض در تاریکی» پیش از آن‌که نسل‌های ناشناخته بیشتری نابود شوند، جلوگیری شود.

نقش رده‌بندی علمی در حفاظت

بیش از یک نام‌گذاری

شناسایی دقیق گونه‌ها صرفاً نام‌گذاری نیست؛ بلکه زیربنای قوانین حفاظتی، شاخص‌های تنوع زیستی و مقررات حفاظت از زیستگاه‌هاست.

بدون شناسایی رسمی، این گونه‌ها شانس ثبت در فهرست گونه‌های در معرض خطر و دریافت حمایت قانونی را از دست می‌دهند.

رعایت اصول نام‌گذاری

تیم پژوهشی با بهره‌گیری از داده‌های ظاهری و ژنتیکی، هر گونه را تأیید و در چارچوب استانداردهای کد بین‌المللی نام‌گذاری جانورشناسی ثبت کرد. همچنین در پایگاه ZooBank آرشیو دیجیتال شده تا نام‌ها معتبر و همیشگی باقی بمانند.

هر غار، یک گونه منحصربه‌فرد

در این مطالعه، هر غار فقط یک گونه کژدم‌ریشک را در خود داشت و هیچ گونه‌ای در بیش از یک غار دیده نشد. این پدیده را بوم‌زاد کارست تک‌زیست (single-karst endemic) می‌نامند. یعنی کل جمعیت یک گونه در یک مکان کوچک و منزوی وجود دارد. در نتیجه، مسدود شدن یک غار برابر با انقراض آن گونه خواهد بود.

پیامدهای حفاظتی

این توزیع فوق محلی، در حیات غاری رایج است، به‌ویژه در میان بندپایان کوچک و کم‌تحرک. به همین دلیل، تصمیمات حفاظتی نمی‌تواند بر محدوده‌های گسترده زیستی تکیه کند؛ بلکه باید روی حفاظت از تک‌تک غارها متمرکز شود.

ادامه کشفیات در دل زمین

نوید کشف‌های بیشتر

هر غاری که تیم پژوهشی بررسی کرد، دست‌کم یک گونه کژدم‌ریشک ناشناخته در خود داشت. این موضوع نشان می‌دهد تعداد گونه‌های زیست‌پذیر در غارهای کره جنوبی می‌تواند از عدد فعلی (هفت گونه) به چند ده مورد برسد؛ به‌شرط آن‌که بررسی‌های منظم آغاز شود.

ابزارهای مدرن در خدمت زیست‌شناسی

با در دسترس بودن نسل جدید توالی‌یابی ارزان و قابل حمل، حتی چند پا از یک نمونه می‌تواند کل ژنوم میتوکندری را آشکار کند؛ مسیری نوین برای مطالعات تکاملی و ارزیابی سریع خطرات.

اهمیت بی‌مهرگان کوچک

این کشف یادآور اهمیت بندپایان ریزاندام است؛ موجوداتی که فیلم‌های قارچی را می‌خورند، فضولات خفاش‌ها را بازیافت می‌کنند و غذای سایر بی‌مهرگان غارزی را فراهم می‌آورند. شبکه غذایی زیرزمینی، به‌اندازه شبکه‌های زمینی پیچیده و ظریف است.

حفاظت از تاریکی

حفاظت از این تاریکی، به‌معنای حفاظت از شاخه‌ای پنهان از زیست‌بوم کره جنوبی است؛ شاخه‌ای که با کژدم‌ریشک‌های اژدهایی نفس می‌کشد.