فاس (Fes): پایتخت فرهنگی و مذهبی مراکش، شهری در دل تاریخ

فاس، که اغلب به عنوان پایتخت فرهنگی و معنوی مراکش شناخته می‌شود، شهری است که شما را به گذشته‌ای دور می‌برد. این شهر نه تنها قدیمی‌ترین و بزرگترین مدینه جهان را در خود جای داده، بلکه دارای تاریخی غنی، معماری اسلامی خیره‌کننده، و صنایع دستی سنتی بی‌نظیری است. فاس با کوچه‌های باریک و هزارتو، بازارهای پرجنب‌وجوش (سوق‌ها)، بوی ادویه‌ها و چرم، و صدای اذان از مساجد تاریخی‌اش، تجربه‌ای حسی، اصیل و فراموش‌نشدنی را برای هر گردشگری رقم می‌زند.

چرا فاس برای توریست‌ها جذاب است؟

• مدینه فاس البالی (Fes el-Bali): این بخش قدیمی شهر که یک سایت میراث جهانی یونسکو است، بزرگترین منطقه عابرپیاده در جهان محسوب می‌شود. گشت‌وگذار در کوچه‌های باریک و پرپیچ‌وخم آن تجربه‌ای بی‌نظیر است.
• باغ دباغی شواره (Chouara Tannery): یکی از نمادین‌ترین و پربازدیدترین مکان‌های فاس. این دباغی سنتی، با گودال‌های رنگارنگ چرم، نمایشی زنده از فرآیند دباغی چرم را ارائه می‌دهد که صدها سال است تغییر نکرده است.
• مدرسه‌ها و مساجد تاریخی: فاس مرکز آموزش و مذهب در مراکش بوده و دارای مدرسه‌هایی با معماری اسلامی زیبا، مانند مدرسه بوعنانیه (Bou Inania Madrasa) و مدرسه العطارین (Al-Attarine Madrasa) است.
• دانشگاه القرویین (University of Al-Karaouine): قدیمی‌ترین دانشگاه فعال در جهان که هنوز هم فعالیت می‌کند (اگرچه بازدید از داخل آن برای غیرمسلمانان محدود است).
• صنایع دستی بی‌نظیر: فاس به خاطر صنایع دستی باکیفیت خود مانند چرم، سرامیک (به خصوص سرامیک آبی فاس)، فلزکاری، و منسوجات شهرت دارد.
• بازارهای (سوق‌های) اصیل: در بازارها می‌توانید از نزدیک شاهد کار صنعتگران باشید و انواع محصولات سنتی را پیدا کنید.
• فضای اصیل و معنوی: فاس حس و حال اصیل‌تری نسبت به سایر شهرهای توریستی مراکش دارد و به شما امکان می‌دهد عمیق‌تر در فرهنگ مراکشی غرق شوید.

نکاتی برای سفر به فاس:

• بهترین زمان سفر:
  • بهار (مارس تا مه): هوا دلپذیر و برای گشت‌وگذار ایده‌آل است.
  • پاییز (سپتامبر تا نوامبر): هوا معتدل و آفتابی است.
  • تابستان‌ها (ژوئن تا آگوست) می‌توانند بسیار گرم باشند و زمستان‌ها (دسامبر تا فوریه) معتدل اما با شب‌های خنک‌تر.
• پول رایج: درهم مراکش (MAD).
• زبان: عربی (رسمی)، بربری (محلی) و فرانسوی (به طور گسترده در میان مردم صحبت می‌شود). انگلیسی در مناطق توریستی رایج‌تر است.
• حمل‌ونقل: در مدینه، تنها راه جابجایی پیاده‌روی است. برای مسافت‌های طولانی‌تر در خارج از مدینه، تاکسی (پتی تاکسی – Petit Taxi) رایج است.
• لباس پوشیدن: در فاس، به خصوص در اماکن مذهبی و بازارهای سنتی، پوشش محترمانه (پوشاندن شانه و زانوها) توصیه می‌شود.
• راهنما: استخدام یک راهنمای محلی رسمی برای گشت‌وگذار در مدینه فاس البالی به شدت توصیه می‌شود. هزارتوی کوچه‌ها به قدری پیچیده است که به راحتی می‌توانید گم شوید، و راهنما به شما کمک می‌کند تا به بهترین نقاط دسترسی پیدا کنید و با تاریخ و فرهنگ منطقه آشنا شوید.
• چانه زدن: در بازارها چانه زدن برای خرید کالاها یک سنت است.
• مراقب باشید: در مناطق شلوغ، مراقب جیب‌برها باشید. از “راهنماهای کاذب” که سعی در هدایت شما دارند، دوری کنید و فقط با راهنماهای رسمی کار کنید.

برنامه ۳ روزه سفر به فاس

این برنامه پیشنهادی به گونه‌ای طراحی شده تا شما بتوانید در طول سه روز، مهم‌ترین جاذبه‌های فاس و اطراف آن را تجربه کنید:

روز اول: قلب مدینه و میراث فرهنگی

• صبح (۹:۳۰ – ۱۳:۰۰): ورود به مدینه و مدرسه بوعنانیه
  • سفرتان را با ورود به فاس البالی (Fes el-Bali)، مدینه قدیمی شهر، آغاز کنید. برای اولین بازدید، یک راهنمای محلی استخدام کنید تا در کوچه‌های پرپیچ‌وخم گم نشوید.
  • از مدرسه بوعنانیه (Bou Inania Madrasa) دیدن کنید. این مدرسه قرآنی باشکوه با کاشی‌کاری‌های پیچیده، کنده‌کاری‌های چوبی و گچ‌بری‌های زیبا، یکی از بهترین نمونه‌های معماری مرینی در فاس است.
• ظهر (۱۳:۰۰ – ۱۴:۳۰): ناهار و فواره نجاریین
  • ناهار خود را در یک رستوران سنتی (ریاض) در مدینه میل کنید و از غذاهای محلی مانند تاگین (Tagine) یا حریرا (Harira) لذت ببرید.
  • از فواره نجاریین (Nejjarine Fountain) و موزه نجاریین هنر و صنایع چوب (Nejjarine Museum of Wooden Arts & Crafts) در نزدیکی آن دیدن کنید. این منطقه به خاطر صنعت چوب‌کاری خود معروف است.
• عصر (۱۴:۳۰ – ۱۸:۰۰): باغ دباغی شواره و مدرسه العطارین
  • به باغ دباغی شواره (Chouara Tannery) بروید. این دباغی سنتی، با حوضچه‌های رنگارنگ و بوی تند چرم، تجربه‌ای حسی و منحصربه‌فرد است. از تراس‌های مشرف به آن (معمولاً متعلق به فروشگاه‌های چرم اطراف) می‌توانید منظره‌ای کامل از دباغی را ببینید. (مراقب باشید که از شما انتظار می‌رود از مغازه چیزی بخرید).
  • از مدرسه العطارین (Al-Attarine Madrasa) دیدن کنید. این مدرسه کوچک‌تر اما به همان اندازه زیبا، نمونه دیگری از معماری چشمگیر مرینی است.
• شب (۱۸:۰۰ به بعد): شام در مدینه و گشت شبانه
  • برای شام، در یکی از ریاض‌های معتبر مدینه غذا میل کنید که اغلب غذاهای عالی و فضایی دلپذیر دارند.
  • در شب، در بخش‌هایی از مدینه که روشنایی بیشتری دارند، قدم بزنید تا از فضای آرام‌تر و معماری نورپردازی شده لذت ببرید.

روز دوم: بخش‌های دیگر مدینه و کاخ سلطنتی

• صبح (۹:۳۰ – ۱۳:۰۰): دانشگاه القرویین و منطقه سفارین
  • از کنار دانشگاه القرویین (University of Al-Karaouine)، قدیمی‌ترین دانشگاه فعال جهان، عبور کنید. (ورود به داخل برای غیرمسلمانان معمولاً مجاز نیست، اما می‌توانید حیاط آن را از ورودی‌های باز ببینید).
  • در منطقه سفارین (Seffarine Square) قدم بزنید. این میدان معروف به صنعتگران مسگر و آهنگر است که در حال ساخت ظروف مسی و برنجی هستند و صدای چکش‌هایشان در فضا می‌پیچد.
• ظهر (۱۳:۰۰ – ۱۴:۳۰): ناهار و دروازه باب بوجلود
  • ناهار خود را در یکی از رستوران‌های اطراف باب بوجلود (Bab Bou Jeloud)، دروازه آبی معروف و نمادین مدینه، میل کنید.
  • از دروازه باب بوجلود (Bab Bou Jeloud) عبور کنید و از زیبایی کاشی‌کاری‌های آن لذت ببرید. این دروازه نقطه ورود اصلی به مدینه برای بسیاری از بازدیدکنندگان است.
• عصر (۱۴:۳۰ – ۱۸:۰۰): محله ملاح (یهودی) و کاخ سلطنتی
  • به ملاح (Mellah) بروید، محله قدیمی یهودیان فاس. این محله با معماری متفاوت (بالکن‌های رو به خیابان) و کوچه‌های باریک، تاریخ متفاوتی را روایت می‌کند. از کنیسه ابن دنان (Ibn Danan Synagogue) دیدن کنید.
  • از کاخ سلطنتی (Royal Palace) فاس دیدن کنید. اگرچه نمی‌توانید وارد شوید، اما دروازه‌های عظیم و باشکوه آن، با کارهای برنجی زیبا، ارزش دیدن دارند.
• شب (۱۸:۰۰ به بعد): شام در گولیز و شب‌نشینی (اختیاری)
  • برای شام، به گولیز (Gueliz)، بخش جدیدتر و مدرن‌تر فاس بروید. در اینجا رستوران‌ها، کافه‌ها و بوتیک‌های مدرن‌تری پیدا خواهید کرد.
  • می‌توانید از یک کافه محلی یا یک رستوران با موسیقی زنده لذت ببرید.

روز سوم: خارج از شهر یا کاوش عمیق‌تر در صنایع دستی

• صبح (۹:۰۰ – ۱۶:۰۰): سفر به ولیلی و مکناس (اختیاری)
  • یک سفر یک روزه به ولیلی (Volubilis) و مکناس (Meknes) داشته باشید. این تورها معمولاً شامل یک راننده و/یا راهنما می‌شوند.
  • ولیلی (Volubilis): این سایت باستان‌شناسی رومی، یک میراث جهانی یونسکو است و بهترین ویرانه‌های رومی در مراکش را در خود جای داده است. از موزاییک‌های زیبا و ستون‌های باستانی آن دیدن کنید.
  • مکناس (Meknes): یکی دیگر از شهرهای سلطنتی مراکش و یک میراث جهانی یونسکو. از دروازه عظیم باب المنصور (Bab Mansour)، انبارهای غله هروا اسوا (Heri es-Souani) و میدان الهَدیم (Place el-Hedim) دیدن کنید.
• ظهر (اختیاری): ناهار در مکناس
  • ناهار خود را در یک رستوران محلی در مکناس میل کنید.
• عصر (۱۶:۰۰ به بعد): بازگشت به فاس و خرید سرامیک
  • به فاس بازگردید.
  • از کارگاه‌های سرامیک (Pottery and Ceramic Cooperative) در خارج از مدینه دیدن کنید. اینجا می‌توانید فرآیند ساخت سرامیک‌های معروف آبی فاس را ببینید و مستقیماً از تولیدکنندگان خرید کنید.
• شب (۱۸:۰۰ به بعد): شام خداحافظی و تفریحات انتخابی
  • برای شام خداحافظی، یک ریاض خاص یا یک رستوران با چشم‌انداز زیبا از مدینه را انتخاب کنید.
  • می‌توانید از یک اجرای موسیقی سنتی مراکشی لذت ببرید یا در کوچه‌های آرام‌تر مدینه قدم بزنید.

نکات تکمیلی برای یک سفر به یاد ماندنی به فاس: