به گزارش مجله «رسمیو»، حضور شرکت‌های خارجی در ایران طی سال‌های اخیر به کمترین سطح در چند دهه گذشته رسیده است. هرچند فعالیت شرکت‌های غربی به دنبال تشدید تحریم‌ها تقریباً متوقف شده، اما ارتباطات اقتصادی ایران با برخی کشورها همچنان ادامه دارد و چین، روسیه و ترکیه اصلی‌ترین شرکای خارجی در شرایط فعلی محسوب می‌شوند.
کاهش حضور غربی‌ها پس از ۲۰۱۸
تحریم‌های ثانویه آمریکا و انسداد کانال‌های مالی، پس از خروج واشنگتن از برجام در سال ۲۰۱۸، شرایط فعالیت برای شرکت‌های غربی را بسیار دشوار و پرهزینه کرد. بسیاری از برندهای مطرح اروپایی و آمریکایی که در صنایع مختلف ایران حضور داشتند، مجبور به خروج شدند. این خروج گسترده خلأهای بزرگی در بازار ایران ایجاد کرد که به‌تدریج با ورود بازیگران آسیایی و منطقه‌ای پر شد.
نقش پررنگ چین در پروژه‌های انرژی
در حال حاضر، شرکت‌های چینی بیشترین حضور را در پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی دارند. چین با توجه به نیاز بالای خود به انرژی و تمایل به همکاری با کشورهایی خارج از مدار غرب، به یکی از مهم‌ترین سرمایه‌گذاران و پیمانکاران ایران در بخش انرژی تبدیل شده است. قراردادهای بلندمدت و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در این حوزه، بخش قابل توجهی از جای خالی شرکت‌های غربی را پر کرده است.
همکاری روسیه در نفت، نیروگاه و صادرات کالا
روس‌ها نیز به‌عنوان یکی دیگر از بازیگران اصلی، در صنایع نفتی، نیروگاهی و صادرات غلات و کالاهای اساسی نقش مهمی ایفا می‌کنند. همکاری تهران و مسکو در حوزه انرژی، به‌ویژه پس از تشدید تحریم‌های غرب علیه روسیه، ابعاد گسترده‌تری پیدا کرده است. این همگرایی سبب شده تا روابط اقتصادی دو کشور بیش از گذشته به سمت منافع مشترک استراتژیک حرکت کند.
ترکیه و پیمانکاران منطقه‌ای در ساخت‌وساز
شرکت‌های ترکیه‌ای و پیمانکاران کشورهای همسایه نیز سهم قابل توجهی در حوزه ساخت‌وساز و پروژه‌های عمرانی ایران دارند. نزدیکی جغرافیایی، روابط تجاری مستمر و وابستگی متقابل اقتصادی، زمینه‌ساز حضور پررنگ ترکیه در پروژه‌های زیرساختی ایران شده است.
مسیرهای قانونی برای حضور شرکت‌های خارجی
طبق گزارش رسمیو، در شرایط کنونی سه مسیر اصلی برای فعالیت شرکت‌های خارجی در ایران وجود دارد:
-
دفاتر نمایندگی: این دفاتر بیشتر نقش خدماتی و ارتباطی دارند و به شرکت‌های مادر امکان حفظ حضور حداقلی در ایران را می‌دهند.
-
شعب شرکت‌های خارجی با مجوز محدود: این شعب قادرند بخشی از فعالیت‌های شرکت مادر را در ایران دنبال کنند، اما دامنه عملکردشان محدود است.
-
سرمایه‌گذاری مشترک (جوینت‌ونچر): رایج‌ترین مدل همکاری است که هم ریسک طرف خارجی را کاهش می‌دهد و هم انتقال دانش فنی به ایران را ممکن می‌سازد. این روش به‌ویژه در صنایع خودروسازی، دارویی، معدن و انرژی کاربرد گسترده دارد.
تغییر ترکیب بازیگران خارجی
با کاهش شدید حضور غربی‌ها، ترکیب شرکت‌های خارجی فعال در ایران بیش از گذشته به سمت کشورهای آسیایی و همسایه تغییر یافته است. درواقع، چین، روسیه و ترکیه جایگزین برندهای اروپایی و آمریکایی شده‌اند و ایران بیش از هر زمان دیگری در تعاملات اقتصادی خود به شرق و منطقه وابسته شده است.
جمع‌بندی
گزارش مجله «رسمیو» نشان می‌دهد که هرچند تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی سطح حضور شرکت‌های خارجی در ایران را به پایین‌ترین حد در دهه‌های اخیر رسانده، اما فعالیت اقتصادی کاملاً متوقف نشده است. چین در پروژه‌های انرژی، روسیه در نفت و غلات و ترکیه در ساخت‌وساز، سه ضلع اصلی همکاری‌های فعلی ایران با جهان را شکل می‌دهند.
مدل‌های مختلف حضور مانند نمایندگی، شعب محدود و سرمایه‌گذاری مشترک، همچنان بسترهایی برای همکاری ایجاد می‌کنند. با این حال، آینده این روابط بیش از هر چیز به سیاست‌های بین‌المللی، رفع موانع تحریمی و مدیریت ریسک‌های مالی بستگی دارد./ایرانیان استارتاپ
source