در سال ۲۰۲۵، تحصیل در ترکیه  برای بسیاری از دانشجویان بین‌المللی یک انتخاب منطقی و مقرون‌به‌صرفه است: دانشگاه‌های معتبر در چارچوب بولونیا، امکان دریافت «بلو دیپلم»، شهریه و هزینه‌های زندگی رقابتی، و دسترسی مستقیم به بیمارستان‌ها و مراکز تحقیقاتی قدرتمند. اگر تمرکز شما بر حوزه سلامت است، تحصیل داروسازی در ترکیه  به‌دلیل ساختار یکپارچه ۵‌ساله، کارآموزی‌های گسترده در داروخانه‌های اجتماعی و بیمارستانی، و مسیرهای روشن معادل‌سازی و لایسنس حرفه‌ای در کشورهای مقصد، یکی از سریع‌ترین و عملی‌ترین راه‌ها برای ورود به بازار کار منطقه‌ای و جهانی است.

این راهنمای جامع، جدیدترین الزامات پذیرش، شهریه‌ها، بورسیه‌ها، هزینه‌های زندگی، زبان آموزش، معادل‌سازی و مسیرهای اخذ مجوز حرفه‌ای را به‌صورت گام‌به‌گام ارائه می‌کند و دانشگاه‌های شاخص را با نگاه کاربردی مقایسه می‌کند. موسسه رویای دانش  به‌عنوان همراه شما، فرآیند اپلای را از انتخاب برنامه و آماده‌سازی مدارک تا دریافت پذیرش و ویزا، با چک‌لیست‌های دقیق و زمان‌بندی پرداخت‌ها ساده و شفاف می‌کند. اگر به بازگشت سرمایه تحصیلی اهمیت می‌دهید، این مقاله نقشه‌ی راه شماست.

ساختار دورهٔ داروسازی در ترکیه

مدت برنامه (۵–۶ سال) و طرح یکپارچه

در ترکیه، داروسازی یک دورهٔ یکپارچهٔ ۵ ساله (۱۰ ترم) با ۳۰۰ واحد ECTS است و بر مبنای چارچوب بولونیا/منطقهٔ آموزش عالی اروپا اجرا می‌شود. عدد «۶ سال» مربوط به پزشکی (۳۶۰ ECTS) است، نه داروسازی. در سال ۲۰۲۵ چارچوب EczÇEP (هستهٔ ملی آموزش داروسازی) به‌روزرسانی شده، اما ساختار رسمی همچنان ۵ ساله و یکپارچه است.

مراحل پیش‌بالینی، بالینی و کارآموزی

چیدمان معمول به این صورت است:
سال‌های ۱ و ۲ (پایه/پیش‌بالینی + علوم دارویی): شیمی، زیست، فیزیولوژی، گیاهان دارویی، آزمایشگاه‌های فارمَسوتیکس.
سال‌های ۳ و ۴ (حرفه‌ای/بالینی): فارماکولوژی، شیمی دارویی، تکنولوژی دارویی، مبانی داروسازی بالینی و واحدهای اختیاری.
سال ۵ (بالینیِ پیشرفته + کارورزی نهایی): درمان‌شناسی/مراقبت از بیمار و کارآموزی اجباری حداقل شش‌ماهه که معمولاً به‌صورت حدود ۱۲۰ تا ۱۳۲ روز کاری در داروخانه‌های جامعه و بخش‌های بیمارستانی (و گاه صنعت/R&D) اجرا می‌شود؛ تقویم دقیق را هر دانشکده تعیین می‌کند.

شیوهٔ ارزیابی، واحدها و شرایط دانش‌آموختگی

برنامه‌ها مبنای ECTS دارند (معمولاً ۳۰ ECTS در هر ترم) و ارزیابی‌ها ترکیبی از میان‌ترم/پایان‌ترم، عملی/آزمایشگاهی و ارزیابی کارآموزی است. برای فراغت از تحصیل، معمولاً گذراندن موفق همهٔ دروس و کارآموزی‌ها، تکمیل حداقل ۳۰۰ ECTS و کسب حداقل معدل کل ۲ از ۴ لازم است (همراه با حدنصاب حضور در کلاس/لابراتوار که هر دانشکده تعیین می‌کند). برخی دانشکده‌ها از آزمون‌های عملی نوع OSCE نیز استفاده می‌کنند، اما این روش سراسرکشوری و اجباری نیست. راهنمای آموزشی دانشکدهٔ خود را مرجع اصلی قرار دهید.

گزینه‌های برتر برای تحصیل داروسازی

دانشگاه‌های دولتی در برابر خصوصی: به چه نکاتی توجه کنیم؟

اولویت با اعتبارسنجی است. برنامه‌های داروسازی در ترکیه توسط نهاد ملی ECZAKDER ارزیابی می‌شوند؛ فهرست دانشکده‌های دارای اعتبار کامل (دولتی و خصوصی) به‌طور رسمی منتشر می‌شود—و هنگام مقایسه، وضعیت و تاریخ انقضا را همان‌جا بررسی کنید.

هزینه و ریسک ارزی. دانشگاه‌های دولتی معمولاً شهریه را به لیر و بر اساس نرخ بانک مرکزی دریافت می‌کنند (نمونه: جدول ۲۰۲۴–۲۵ استانبول–جراح‌پاشا)؛ عدد خام پایین‌تر است اما به نوسان ارز حساس‌تر. خصوصی‌ها شهریه را به دلار با تخفیف‌های شفاف (مثل یدیتپه: داروسازی ۲۴هزار دلار / با بورسیه ۱۸هزار) و اقساط مشخص اعلام می‌کنند.

زبان آموزش. در بسیاری از دولتی‌های طراز اول، داروسازی به ترکی است (مثل هاجت‌تپه)، هرچند برخی دولتی‌ها مسیر ۱۰۰٪ انگلیسی هم دارند (مثل استانبول). بخش بزرگی از خصوصی‌ها داروسازی را کاملاً انگلیسی ارائه می‌کنند (مثل یدیتپه، آجی‌بادم، مدیپول).

امکانات و بستر تمرین. خصوصی‌ها معمولاً روی لابراتوارهای شبیه‌سازی و آزمایشگاه‌های دارای GLP/ISO سرمایه‌گذاری می‌کنند (نمونه: لابراتوار دارو و تجهیزات پزشکی یدیتپه – ISO 17025)، و دولتی‌های بزرگ شبکه بیمارستان‌های آموزشی قوی دارند (مثل بیمارستان‌های هاجت‌تپه). فهرست آزمایشگاه‌ها و پیوندهای بیمارستانی هر دانشکده را بررسی کنید.

جمع‌بندی کاربردی: اگر انگلیسی، پایداری برنامه و تجهیزات نو برایتان مهم است، معمولاً یک دانشگاه خصوصی قوی انتخاب روان‌تری است. اگر به ترکی مسلطید و شهریه پایین‌تر می‌خواهید و با فضای پژوهشی وسیع، دانشگاه دولتی می‌تواند بهترین ارزش را بدهد—به‌شرط مدیریت ریسک ارزی.

مسیرهای انگلیسی در برابر مسیرهای ترکی

طول دوره: داروسازی در سراسر کشور یک دورهٔ ۵ ساله یکپارچه (۳۰۰ واحد ECTS) طبق چارچوب EczÇEP-2025 است. زبان را براساس مقصد کاری/آزمون‌های حرفه‌ای انتخاب کنید—محتوا و ECTS در هر دو مسیر هم‌راستاست.

گزینه‌های انگلیسی (نمونه‌ها):

• یدیتپه (خصوصی): داروسازی ۱۰۰٪ انگلیسی؛ زبان غالب دانشگاه انگلیسی است و جدول ۲۰۲۵–۲۶ ارقام بورسیه‌ای را نشان می‌دهد.
• آجی‌بادم (خصوصی): ۵ سال، انگلیسی (BPharm).
• مدیپول (خصوصی): داروسازی انگلیسی و ترکی؛ فهرست رسمی شهریه ۲۰۲۵–۲۶ هر دو مسیر را تأیید می‌کند.
• دانشگاه استانبول (دولتی): مسیر ۱۰۰٪ انگلیسی نیز دارد.

گزینه‌های ترکی (نمونه):

• هاجت‌تپه: زبان آموزش ترکی (با الزامات دوره آمادگی/ترکی).

آمادگی و معافیت زبان: در صورت ارائه مدرک معتبر، برخی دانشگاه‌ها از آزمون داخلی معاف می‌کنند (نمونه سیاست: آجی‌بادم).

نتیجهٔ عملی: اگر به بازارهای بین‌المللی فکر می‌کنید یا در محیط غیرترکی کار/تحصیل می‌کنید، مسیر انگلیسی را برگزینید؛ اگر با محیط درمانی ترکی راحتید و تنوع دولتی‌ها را می‌خواهید، مسیر ترکی منطقی‌تر است.

بیمارستان‌های آموزشی، مراکز شبیه‌سازی و هاب‌های پژوهشی

محیط‌های کارورزی. برنامه‌های داروسازی شامل کارآموزی اجباری حدود ۱۲۰ روز کاری در داروخانه‌های جامعه و بخش‌های بیمارستانی است—نمونه‌های رسمی از ایستینیه و فنرباغچه این ساختار را نشان می‌دهد. تقویم دقیق را از دانشکده خود بگیرید.

شبکه بیمارستانی (نمونه‌ها):

• مجتمع بیمارستانی مگا مدیپول (مدیپول): مجموعه‌ای چندبخشی برای آموزش دانشجویان (عمومی، انکولوژی، قلب و قفسه سینه، دندان).
• بیمارستان‌های هاجت‌تپه (دولتی): سامانه چندبیمارستانی پشتیبان آموزش سلامت پیش و پس از فراغت.

شبیه‌سازی و اسکیل‌لب‌ها (نمونه‌ها):

• یدیتپه: لابراتوارهای Clinical & OSCE برای آموزش مهارتی؛ زیرساخت مستند.
• HUMISAM (هاجت‌تپه): مرکز شبیه‌سازی میان‌رشته‌ای برای دانشکده‌های سلامت.

هاب‌های پژوهش (نمونه‌ها):

• یدیتپه: لابراتوار دارو و تجهیزات پزشکی با GLP/ISO 17025 (ناخالصی‌های نیتروزآمین/عناصری، اعتبارسنجی روش، E&L).
• مدیپول: گروه‌های سلامت‌تِک فعال (مثلاً نانوترابی پلیمر نوآورانه، بیوفیزیک محاسباتی پیشرفته، مدل‌سازی و شبیه‌سازی سیستم‌های سلامت).

راهنمای عمل: هنگام لیست نهایی، از هر دانشکده درباره (۱) نرخ و محل‌های کارآموزی، (۲) ظرفیت شبیه‌سازی/OSCE به‌ازای هر ورودی، (۳) وضعیت فعلی ECZAKDER سؤال کنید—همین سه شاخص، برنامه‌های عالی را از خوب جدا می‌کند.

شرایط پذیرش برای دانشجویان بین‌المللی

آزمون‌های قابل‌قبول (YÖS، SAT، معدل دبیرستان)

دانشگاه مدیپول استانبول چند مسیر پذیرش را می‌پذیرد. حداقل‌های متداول برای کارشناسی: معدل دبیرستان ≥۶۰٪، SAT I حداقل ۱۰۰۰ از ۱۶۰۰ (اعتبار ۲ سال)، ACT حداقل ۲۲ برای پزشکی/دندانپزشکی (≥۲۰ برای سایر دانشکده‌ها)، TR-YÖS حداقل ۳۰۰ (اعتبار ۲ سال) یا YÖS دانشگاهی ≥۶۰/۱۰۰ (اعتبار ۲ سال). معادل‌های کشوری هم اعمال می‌شود (مثلاً IB حداقل ۳۰/۴۵؛ ۳ A-Level با یک درس مرتبط؛ بک فرانسه ۱۲/۲۰ برای پزشکی/دندان، ۱۰/۲۰ برای سایر رشته‌ها؛ ایران ۱۵/۲۰ برای پزشکی/دندان، ۱۱/۲۰ برای سایر). حتماً گزارش رسمی نمرات را ضمیمه کنید.

اطلاعات TR-YÖS (۲۰۲۵): این آزمون ملی توسط مرکز سنجش و گزینش (ÖSYM) برگزار می‌شود، به ترکی، انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، عربی، روسی؛ نوبت ۲۰۲۵/۱ در ۱۱ مه ۲۰۲۵ بود و ثبت‌نام ۱۳ فوریه تا ۱۲ مارس (دیرهنگام: ۱۸–۲۰ مارس).

نظر کاربردی: اگر SAT/ACT قوی دارید، حتماً ارسال کنید—ارزیابی پرونده ترکیبی است، اما حداقل‌های بالا واقعاً تعیین‌کننده‌اند. بدون آزمون، معدل ≥۶۰٪ به‌همراه TR-YÖS معتبر مسیر ساده‌تری است.

اثبات زبان (IELTS/TOEFL یا TÖMER)

برای برنامه‌های انگلیسی، حداقل‌های ۲۰۲۵ مدیپول شامل: IELTS Academic = 6.5 (نسخهٔ آنلاین قابل‌قبول نیست)، TOEFL iBT = 84 (Home Edition قابل‌قبول نیست)، PTE = 71 (نسخهٔ آنلاین پذیرفته نمی‌شود)، Oxford Test of English = 121، Cambridge C1 Advanced = B، C2 Proficiency = C، YDS/YÖKDİL = 70. نمرهٔ ۷۵ به‌بالا در آزمون داخلی معافیت، شما را از دورهٔ آمادگی انگلیسی معاف می‌کند.

برای برنامه‌های ترکی (یا ۷۰٪ ترکی / ۳۰٪ انگلیسی)، باید آزمون مهارت ترکی مدیپول را بگذرانید یا گواهی TÖMER ارائه کنید. برای پزشکی و دندانپزشکی، سطح C1 الزامی است؛ برای سایر دانشکده‌ها معمولاً B2 کف پذیرش است. صفحهٔ مهارت زبانی IMU نیز ساختار دو مرحله‌ای آزمون ترکی و قواعد معافیت را توضیح می‌دهد.

نکته: اگر به حدنصاب انگلیسی نزدیکید، Oxford Test of English (نمره ۱۲۱) یا PTE (۷۱) را در نظر بگیرید—در ۲۰۲۵ توسط مدیپول پذیرفته می‌شوند و در بعضی کشورها سریع‌تر زمان می‌دهند. حتماً روش برگزاری آزمون شما از نوع پذیرفته‌شده باشد.

مدارک لازم (گذرنامه، ریزنمرات، انگیزه‌نامه، توصیه‌نامه)

فهرست اصلی مدارک طبق دفتر بین‌الملل IMU:

• فرم درخواست آنلاین تکمیل‌شده (برای هر ترم تنها یک درخواست).
• دیپلم دبیرستان (ترجمهٔ رسمی/نوتار) و ریز‌نمرات (ترجمهٔ رسمی).
• گزارش رسمی نمرات آزمون‌ها در صورت استفاده (مثلاً SAT DI: 7226؛ TOEFL DI: 3619).
• گواهی معادل‌سازی دیپلم (از آموزش‌وپرورش/کنسولگری ترکیه).
• کپی گذرنامه (صفحهٔ مشخصات)، ویزای دانشجویی (برای ثبت‌نام حضوری)، ۴ قطعه عکس.
• مدرک زبان: گواهی‌های انگلیسی با حدنصاب‌های IMU یا نتیجهٔ آزمون ترکی/TÖMER متناسب با زبان برنامه.
• رسید پرداخت شهریه (ودیعه/قسط اول)، مدرک تمکن/اسپانسر مالی، و فرم اطلاعات دانشجو هنگام ثبت‌نام. تحویل مدارک حضوری است (ارسال پستی/فکس پذیرفته نمی‌شود).

ترفند اجرایی: همه‌چیز را PDF اسکن کنید، در صورت نیاز آپاستیل/مهر تأیید دیپلم را از قبل بگیرید، و از انگیزه‌نامهٔ کوتاه و یک توصیه‌نامهٔ علمی هم نسخه داشته باشید—در پذیرش کارشناسی الزامی نیست اما برای پرونده‌های مرزی مفید است. (فرم‌های تبادلی IMU فیلد «Motivation/Reference» دارند و نشان می‌دهند این مدارک قابل‌پذیرش‌اند.)

شهریه‌ها، ودیعه‌ها و هزینه‌های زندگی

بازه‌های شهریهٔ سالانه (دولتی در برابر خصوصی)

دانشگاه‌های دولتی (نمونه‌ها، ۲۰۲۴–۲۵):

• پزشکی: حدود ۱۰هزار دلار در سال (دانشگاه استانبول).
• دندانپزشکی: حدود ۶٬۵۰۰ دلار.
• داروسازی: حدود ۵٬۰۰۰ دلار.
  توجه: در اغلب دولتی‌ها شهریه به دلار تعیین اما به لیر (TL) و بر اساس نرخ بانک مرکزی هنگام ثبت‌نام دریافت می‌شود.

دانشگاه‌های خصوصی (۲۰۲۵–۲۶):

• مدیپول (IMU): پزشکی (انگلیسی) ۴۴٬۰۰۰$، دندان (انگلیسی) ۳۶٬۰۰۰$، داروسازی (انگلیسی) ۱۸٬۰۰۰$؛ مبالغ «پرداخت یکجا» حدود ۱۰٪ تخفیف را نشان می‌دهند. مدیریت/IT معمولاً ۵٬۵۰۰ تا ۷٬۰۰۰$.
• Üsküdar: پزشکی (انگلیسی) ۲۴٬۰۰۰$.
• Yeditepe: داروسازی ۲۴٬۰۰۰$ (لیست) / ۱۸٬۰۰۰$ (با بورسیه).

جمع‌بندی سریع (ورودی‌های ۲۰۲۵–۲۶):

• پزشکی (خصوصی): حدود ۲۴–۴۴هزار دلار؛ دندان (خصوصی): ۳۰–۳۶هزار؛ داروسازی (خصوصی): ۱۵–۲۴هزار. دولتی‌ها ارزان‌ترند ولی پرداخت به لیر انجام می‌شود.

اقساط، استردادها و هزینه‌های پنهان

• اقساط یا تسویه‌یکجا: IMU پرداخت یکجا یا ۲ قسط را می‌پذیرد؛ برای تسویه‌یکجا تخفیف اعمال می‌شود (در جدول شهریه، ستون «Advance Payment» هم دیده می‌شود).
• ودیعهٔ رزرو صندلی: پس از آفر مشروط، برای صدور پذیرش رسمی باید ودیعهٔ پیش‌پرداخت بدهید؛ این ودیعه غیرقابل‌استرداد است (در زمان ثبت‌نام از شهریه سال اول کسر می‌شود).
• استرداد شهریه: در موارد قابل‌قبول، از طریق فرم درخواست استرداد در امور مالی دانشجو بررسی می‌شود. شرایط دقیق در آفر شما قید می‌شود—حتماً نسخهٔ به‌روز را بخوانید.

هزینه‌های پنهان که باید در بودجه بیاورید:

• کارت اقامت و هزینه‌های اداری: هر سال توسط خزانه‌داری تعیین می‌شود (بسته به ملیت/مدت متفاوت است).
• بیمهٔ درمانی: برای اقامت الزامی است. اگر ظرف ۳ ماه از ثبت‌نام، برای بیمهٔ سلامت همگانی (GSS) اقدام کنید، معمولاً نیاز به بیمه خصوصی جداگانه ندارید؛ در غیر این صورت بیمه خصوصی لازم است.
• حمل‌ونقل: کارت ماهانهٔ دانشجویی استانبول ۳۸۱ لیر (از ۱۵ ژانویهٔ ۲۰۲۵). بلیت تک‌سفره دانشجویی ۱۳٫۱۸ لیر.
• ترجمه/نوتار/معادل‌سازی: ترجمه رسمی ترکی و گواهی معادل‌سازی دیپلم برای ثبت‌نام الزامی است—برای هزینه‌های نوتار/آپاستیل بودجه بگذارید.

هزینه‌های ماهانهٔ زندگی در شهرهای بزرگ (استانبول، آنکارا، ازمیر)

اعداد زیر به‌روز برای ۲۰۲۵ و برای یک نفر (بدون شهریه) هستند.

استانبول

• هزینه پایه (بدون اجاره): حدود ۷۳۴ دلار/ماه.
• مسکن:
  • خوابگاه داخل پردیس (نمونه IMU، ۲۰۲۴–۲۵): حدود ۶٬۰۰۰ تا ۹٬۰۰۰ دلار/سال ⇒ ۵۰۰–۷۵۰ دلار/ماه (جدول ۲۰۲۵–۲۶ را هنگام انتشار چک کنید).
  • آپارتمان اشتراکی خارج از مرکز: میانگین ۱خوابه خارج از مرکز ≈ ۲۴٬۵۰۰ لیر/ماه؛ اتاق یک‌نفره در خانهٔ اشتراکی معمولاً ۲۰۰–۲۵۰ یورو (بسته به محله).
• جمع‌بندی عملی: با سهمیهٔ خوابگاه/اتاق اشتراکی، معمولاً حدود ۹۵۰ تا ۱٬۵۰۰+ دلار/ماه.

آنکارا

• هزینه پایه (بدون اجاره): حدود ۶۴۶ دلار/ماه؛ در قیاس با استانبول، اجاره‌ها معمولاً پایین‌تر است.
• جمع‌بندی عملی با اتاق اشتراکی: حدود ۸۵۰ تا ۱٬۲۵۰ دلار/ماه (وابسته به منطقه و نوع اتاق).

ازمیر

• هزینه پایه (بدون اجاره): حدود ۶۹۹ دلار/ماه.
• جمع‌بندی عملی با اتاق اشتراکی: حدود ۹۰۰ تا ۱٬۳۵۰ دلار/ماه.

نکته: با کارت حمل‌ونقل دانشجویی (۳۸۱ لیر) و آشپزی در خانه، هزینه ماهانه‌تان قابل‌پیش‌بینی‌تر می‌شود. هزینه‌های یک‌باره (گواهی معادل‌سازی، ترجمه رسمی، کارت اقامت، معاینات) را جداگانه در بودجه لحاظ کنید.

«بلو دیپلم» و شناسایی توسط YÖK

در ترکیه برای فارغ‌التحصیلان ضمیمهٔ دیپلم (Blue Diploma) صادر می‌شود؛ این سندِ استانداردِ بولونیا برای تسهیل معادل‌سازی تحصیلی بین‌المللی است و کشورهای عضو متعهدند آن را به‌صورت خودکار و رایگان به زبانی رایج اروپایی ارائه دهند.
دانشگاه مدیپول استانبول در پایگاه YÖK Atlas (بانک رسمی شورای آموزش عالی ترکیه) ثبت شده و خود دانشگاه نیز روند صدور ضمیمهٔ دیپلم را شرح می‌دهد. نکته: بلو دیپلم به‌تنهایی مجوز حرفه‌ای نیست؛ رشته‌های مقررات‌گذاری‌شده نیازمند مسیرهای صدور پروانه در کشور مقصد هستند.

معادل‌سازی مدرک در کشورهای مقصد

برای شناسایی آکادمیک (ادامه‌تحصیل/استفاده از عنوان)، از مرکز ENIC-NARIC کشور مقصد شروع کنید (مثلاً UK ENIC/Ecctis در بریتانیا). این مراکز—در صورت نیاز—گزارش Statement of Comparability صادر می‌کنند؛ این گزارش مفید است اما مجوز حرفه‌ای محسوب نمی‌شود.
برای شناسایی حرفه‌ای، باید دستورالعمل نهاد ناظر هر کشور را دنبال کنید (شورای پزشکی، داروسازی، دندانپزشکی و …). بلو دیپلم/ضمیمهٔ دیپلم در توضیح سابقه تحصیلی کمک می‌کند، اما صدور مجوز تابع قوانین و رویه‌های ملی (ازجمله کنوانسیون لیسبون) است.

مسیرهای اخذ مجوز پس از فراغت (نمونه‌ها)

پزشکی

• بریتانیا: مسیر رایج PLAB زیر نظر GMC است (PLAB 1 و ۲ + کارآموزی). از ۲۰۲۴/۲۵، مؤلفه‌های MLA در PLAB ادغام شده، بنابراین برای پزشکان بین‌المللی همان PLAB معیار است.
• ایالات متحده: دریافت گواهی ECFMG (قبولی در USMLE Step 1 و Step 2 CK + یک Pathway برای مهارت‌های بالینی/ارتباطی)، سپس رزیدنتی؛ در ادامه Step 3 و مقررات ایالتی برای پروانه مستقل.
• آلمان (نمونه اتحادیه اروپا): نیازمند Approbation (پروانه کشوری). مرجع ایالتی هم‌ارزی مدرک را بررسی می‌کند و در صورت کسری، آزمون دانش یا دورهٔ جبرانی تعیین می‌شود؛ معمولاً B2/C1 آلمانی و آزمون زبان تخصصی C1 لازم است.

دندانپزشکی

• بریتانیا: برای مدارک خارج از حوزهٔ شناسایی مستقیم، باید آزمون ORE (دو بخشی) زیر نظر GDC را بگذرانید؛ تقویم فعلی شامل نوبت‌های اوت و دسامبر ۲۰۲۵ است. پس از قبولی، می‌توانید درخواست ثبت‌نام دهید.
• ایالات متحده: اکثر ایالات مدرک DMD/DDS از برنامهٔ مورد تأیید CODA می‌خواهند. مسیر معمول برای بین‌المللی‌ها: برنامهٔ Advanced Standing/International Dentist (از طریق ADEA CAAPID) + قبولی INBDE و آزمون‌های ایالتی/منطقه‌ای.
• کانادا: یا برنامهٔ تکمیلی/Qualifying در دانشکده‌های معتبر را می‌گذرانید، یا مسیر NDEB Equivalency (AFK → ACJ → NDECC) را طی می‌کنید و سپس آزمون نهایی گواهی را می‌دهید.

داروسازی

• بریتانیا: مسیر معمول OSPAP است: ارزیابی صلاحیت GPhC → دورهٔ OSPAP → سال فاندیشن → آزمون ثبت و دریافت پروانه (راهنمای آوریل ۲۰۲۵ GPhC).
• ایالات متحده: دریافت گواهی FPGEC (ارزیابی مدارک + FPGEE + TOEFL iBT با حدنصاب هر بخش)، سپس آزمون‌های ایالتی (NAPLEX و قانون). استانداردهای جدید TOEFL برای پرونده‌های پذیرفته‌شده از ۲۵ اکتبر ۲۰۲۵ لازم‌الاجراست.

آلمان (نمونه اتحادیه اروپا): برای اشتغال، Approbation لازم است و ارزیابی توسط مرجع ایالتی انجام