اوبر (Uber) معادل آمریکایی تاکسی‌های اینترنتی مانند اسنپ یا تپسی در ایران است، اما در مقیاسی جهانی و با گستره‌ای بسیار وسیع‌تر از حمل‌ونقل صرف. از سفارش خودرو تا سفارش غذا، تحویل مرسوله، و حتی سرمایه‌گذاری در خودروهای خودران، اوبر یکی از پیشروترین شرکت‌های فناوری در زمینه حمل‌ونقل دیجیتال است.

در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به تاریخچه شکل‌گیری اوبر، مزایا و معایب آن، وضعیت مالی، سرمایه‌گذاری‌های بنیان‌گذاران و رقبای بین‌المللی این غول حمل‌ونقل.

۱. تولد یک ایده؛ داستان شکل‌گیری اوبر

سال ۲۰۰۸، دو کارآفرین آمریکایی به نام‌های تراویس کالانیک (Travis Kalanick) و گرت کمپ (Garrett Camp) در پاریس در حال شرکت در یک کنفرانس فناوری بودند. در سرمای زمستان و نداشتن تاکسی، ایده‌ای به ذهنشان رسید: “اگر می‌شد فقط با فشار یک دکمه روی موبایل، یک خودرو سفارش داد؟”

این ایده ساده، بنیان شرکت UberCab را در سال ۲۰۰۹ در سان‌فرانسیسکو گذاشت. هدف اولیه آن‌ها ساده‌سازی فرایند پیدا کردن تاکسی بود، اما خیلی زود این استارتاپ به یک مدل کسب‌وکار جهانی تبدیل شد.

در سال ۲۰۱۰، اولین سفر رسمی اوبر در سان‌فرانسیسکو انجام شد. سپس، به سرعت در دیگر شهرهای آمریکا و جهان گسترش یافت و نام آن نیز به Uber تغییر یافت.

۲. رشد سریع و جهانی‌شدن

تا سال ۲۰۱۲، اوبر وارد چندین شهر بزرگ آمریکا شده بود و در سال‌های بعدی به کشورهای متعددی وارد شد. مدل اوبر به‌قدری محبوب شد که رقیبان محلی و بین‌المللی زیادی نیز الهام گرفته یا راه‌اندازی شدند.

در کنار حمل‌ونقل مسافری، اوبر خدمات جدیدی اضافه کرد:

• Uber Eats: سفارش غذا
• Uber Freight: حمل بار و لجستیک
• Uber Health: حمل‌ونقل بیماران
• Uber for Business: خدمات سازمانی
• Jump: دوچرخه و اسکوتر اشتراکی (که بعدها فروخته شد)

اوبر امروزه در بیش از ۷۰ کشور و بیش از ۱۰۰۰۰ شهر فعالیت دارد.

۳. مزایای اوبر برای کاربران و رانندگان

✅ برای کاربران:

• دسترسی آسان به خودرو: در هر زمان و مکان، با چند کلیک می‌توان خودرو درخواست کرد.
• شفافیت قیمت: کاربر می‌داند قبل از آغاز سفر باید چه مبلغی بپردازد.
• پیگیری سفر: موقعیت مکانی خودرو و زمان رسیدن کاملاً شفاف است.
• سیستم امتیازدهی: کاربران می‌توانند به رانندگان امتیاز بدهند و برعکس.
• امنیت بیشتر: اطلاعات راننده و خودرو، و مسیر سفر قابل مشاهده است.

✅ برای رانندگان:

• اشتغال‌زایی با انعطاف‌پذیری بالا: رانندگان می‌توانند زمان کاری خود را انتخاب کنند.
• درآمد مستقل: بدون نیاز به کارفرما یا قراردادهای پیچیده.
• دسترسی به فرصت‌های مالی و پاداش‌های تشویقی

۴. معایب و چالش‌های

❌ برای رانندگان:

• نبود بیمه و مزایای شغلی: رانندگان معمولاً کارکن رسمی نیستند و بیمه ندارند.
• درآمد ناپایدار: در برخی مناطق، درآمد پایین و هزینه‌های بالا باعث نارضایتی شده است.

❌ برای کاربران و جامعه:

• افزایش قیمت در زمان‌های اوج تقاضا: در زمان باران، شب‌ها یا تعطیلات، قیمت‌ها به‌شدت افزایش می‌یابند.
• تأثیر منفی بر تاکسی‌های سنتی: منجر به اعتراضات و گاه درگیری در بسیاری از کشورها شده است.
• مشکلات قانونی و قضایی: در بسیاری کشورها با قوانین حمل‌ونقل، بیمه و مالیات درگیر بوده.
• فرهنگ سازمانی پرحاشیه: در دوره مدیریت کالانیک، اتهاماتی چون آزار جنسی، تبعیض و رفتار غیراخلاقی مطرح شد.

۵. درآمد و سود سالانه اوبر (۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴)

اوبر برای سال‌ها زیان‌ده بود اما در سال‌های اخیر توانسته به سود برسد. جدول زیر نشان‌دهنده وضعیت مالی این شرکت در سال‌های اخیر است:

منبع: گزارش‌های مالی رسمی شرکت Uber Technologies Inc.

نکته مهم اینجاست که سال ۲۰۲۳ نخستین سالی بود که اوبر سود خالص ثبت کرد. با افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و رشد Uber Eats، اوبر توانست به سودآوری برسد.

۶. سرمایه‌گذاری‌های موسسان اوبر

گرت کمپ:

• پس از اوبر، کمپ روی پروژه‌هایی مثل Expa (استودیو طراحی استارتاپ) سرمایه‌گذاری کرد.
• از سرمایه‌گذاران اولیه استارتاپ‌های معروفی چون Haus و Mix.

تراویس کالانیک:

• پس از استعفا از اوبر در ۲۰۱۷، تمرکز خود را روی پروژه جدیدی به نام CloudKitchens گذاشت؛
  یک استارتاپ در حوزه «آشپزخانه‌های ابری» برای فروش غذا به‌صورت دیجیتال.
• او میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری در بازار املاک، فودتک و استارتاپ‌های پنهان داشته است.

۷. آیا اوبر رقیب بین‌المللی دارد؟

بله، هرچند اوبر سهم بزرگی از بازار جهانی را در اختیار دارد، اما رقبای قدرتمندی نیز در کشورهای مختلف با او رقابت می‌کنند:

در برخی از بازارها مانند چین، اوبر به دلیل رقابت شدید با شرکت‌هایی مانند Didi مجبور شد از بازار خارج شود و سهم خود را به رقیب بفروشد.

۸. آینده اوبر؛ از تاکسی تا رباتاکسی؟

با گسترش سرمایه‌گذاری در فناوری خودروهای خودران، تحویل خودکار و هوش مصنوعی، اوبر در تلاش است تا به شرکتی تمام‌عیار در حوزه حمل‌ونقل هوشمند تبدیل شود. اگر این مسیر موفقیت‌آمیز باشد، آینده‌ای بدون راننده با تحویل‌های سریع‌تر و هزینه کمتر در انتظار جهان است؛ می‌تواند نقش اول آن را بازی کند.

جمع‌بندی

اوبر نه‌تنها یک استارتاپ موفق، بلکه نمونه‌ای الهام‌بخش از چگونگی استفاده از فناوری برای حل مشکلات شهری است. اما در کنار این موفقیت‌ها، چالش‌های اجتماعی، قانونی و انسانی نیز همواره همراه آن بوده‌اند.

با ورود به عصر هوش مصنوعی و حمل‌ونقل خودکار، باید دید اوبر تا کجا می‌تواند پیشرو باقی بماند.

فکر می‌کنید اوبر می‌تونه دنیا رو به سمت حمل‌ونقل بدون راننده ببره؟ دیدگاهتون رو در کامنت‌ها با ما در میون بگذارید.