مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، وعده داده بود در مدت یک‌سال دسترسی آزاد به اینترنت و رفع فیلترینگ را محقق کند. اما به‌تازگی شرطی تازه را پیش پای این وعده گذاشته است: رفع فیلتر پلتفرم‌ها فقط در صورتی انجام می‌شود که آن‌ها دفتر نمایندگی در ایران راه‌اندازی کنند. این تصمیم در حالی مطرح شده که تجربه سال‌های گذشته نشان داده چنین خواسته‌ای عملاً غیرقابل اجراست.
سابقه تلاش‌های ناموفق برای نمایندگی پلتفرم‌ها
در دولت‌های پیشین نیز تلاش‌های مشابهی برای پاسخگو کردن پلتفرم‌ها انجام شد. به‌ویژه در سال ۱۴۰۱، شرکت متا (مالک اینستاگرام و واتس‌اپ) به صراحت اعلام کرد: «ما با مقامات ایران وارد مذاکره نمی‌شویم و نماینده‌ای در ایران معرفی نخواهیم کرد». حتی در سال‌های پیش‌تر نیز تلاش برای انتقال سرورهای تلگرام به ایران ناکام ماند و پاول دوروف، مدیرعامل این پیام‌رسان، تاکید کرد سیاست این شرکت اجازه دسترسی به داده‌های کاربران را نمی‌دهد.
چرا نمایندگی پلتفرم‌ها در ایران شکل نمی‌گیرد؟
کارشناسان چهار دلیل عمده برای عدم همکاری پلتفرم‌های بین‌المللی با ایران ذکر می‌کنند:
-
تحریم‌های بین‌المللی: شرکت‌های بزرگ فناوری آمریکایی مانند گوگل و متا طبق قوانین تحریم، اجازه ثبت دفتر یا ارائه خدمات مالی در ایران را ندارند.
-
اختلاف در سیاست داده و محتوا: ایران خواستار میزبانی داده کاربران در داخل کشور و اعمال محدودیت‌های محتوایی است، در حالی که پلتفرم‌ها چنین شرایطی را ناقض حریم خصوصی و آزادی بیان می‌دانند.
-
ریسک‌های حقوقی و امنیتی: شرکت‌ها نگرانند در صورت حضور رسمی در ایران مجبور به سانسور گسترده یا افشای اطلاعات کاربران شوند.
-
فضای بسته اینترنتی: فیلترینگ گسترده و قطع مکرر اینترنت، انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری رسمی پلتفرم‌ها در ایران باقی نمی‌گذارد.
مقایسه با کشورهای دیگر
نمونه‌هایی از همکاری پلتفرم‌ها در دیگر کشورها وجود دارد. ترکیه با وضع قانون «اصلاح اینترنت» در سال ۲۰۲۰ توانست پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب و تیک‌تاک را مجبور به معرفی نماینده رسمی کند. هند نیز با قانون IT Rules شرایطی مشابه اعمال کرده است. اما تفاوت اصلی ایران با این کشورها، حضور فعال آن‌ها در اقتصاد جهانی و وجود قوانین شفاف و قابل پیش‌بینی است؛ عواملی که در ایران به دلیل تحریم‌ها و چندگانگی تصمیم‌گیری وجود ندارد.
وعده‌ای که به تعویق می‌افتد
به نظر می‌رسد شرط‌گذاری برای ایجاد دفتر نمایندگی، بیش از آنکه راه‌حلی واقعی برای رفع فیلترینگ باشد، بهانه‌ای برای تعویق وعده‌های دولت است. تجربه نشان داده هیچ‌یک از پلتفرم‌های بین‌المللی حاضر به پذیرش چنین شرایطی نیستند. حتی شنیده‌ها درباره تمایل تلگرام و تیک‌تاک برای معرفی نماینده در ایران نیز با تحولات سیاسی و امنیتی متوقف شد.
نتیجه‌گیری
وعده دسترسی آزاد به اینترنت در دولت مسعود پزشکیان اکنون به معادله‌ای پیچیده و عملاً غیرقابل‌حل تبدیل شده است. تا زمانی که تحریم‌ها، نبود قوانین شفاف داخلی و سیاست‌های سخت‌گیرانه در حوزه داده و محتوا ادامه داشته باشد، تحقق وعده رفع فیلترینگ با شرط ایجاد دفتر نمایندگی برای پلتفرم‌های خارجی بیشتر به یک شعار شبیه است تا یک برنامه اجرایی./خبر انلاین
source