1

باستان‌شناسان در آلمان یک مقبره رومی با ساختار دایره‌ای سنگی به قطر حدود ۱۲ متر نزدیک شهر Wolkertshofen کشف کردند. این ساختار شبیه یک تپه‌مقبره (Tumulus) است که به‌وسیله یک حلقه سنگی ساخته می‌شد.

آنچه گروه را شگفت‌زده کرد، خالی بودن کامل مقبره بود. هیچ استخوان یا شیء تدفینی پیدا نشد و این حلقه سنگی درست کنار مسیر قدیمی رومی قرار دارد که زمانی از جنوب آلمان عبور می‌کرد.

یافتن یک مقبره رومی خالی

این کاوش‌ها توسط پروفسور ماتیاس فایْل، محافظ کل بناها و آثار تاریخی دفتر ایالتی بایرن هدایت شد. تمرکز اصلی او حفاظت از میراث باستانی بایرن و توضیح آن برای عموم است.

به گفته او، کشف چنین بنای تدفینی با این سن و مقیاس در منطقه بی‌سابقه است. او باور دارد این سازه هم مکانی برای یادبود بوده هم یک نشانه از جایگاه اجتماعی خانواده سازنده.

پایه سنگی مرموز در بخش جنوبی

باستان‌شناسان یک پایه سنگی مربعی (با اندازه حدود دو متر) در کنار لبه جنوبی حلقه کشف کردند. این پایه احتمالاً محل قرارگیری استِل بوده است؛ سنگ‌نوشته‌ای عمودی برای نمایش نام یا تصویر فرد.

ساخت دقیق، یک‌دست و حرفه‌ای دیواره‌ها نشان می‌دهد که خانواده سازنده، هم ثروت کافی داشته‌اند هم مهارت لازم را به کار گرفته‌اند تا یادبودی ماندگار در فضایی عمومی ایجاد کنند.

چرا این مقبره احتمالاً یک «سنگ‌مقبره خالی» است؟

نبود هرگونه بقایا یا هدایا داخل سازه، منطقی‌ترین فرضیه را مطرح می‌کند: یک سِنوتاف، مقبره‌ای خالی که برای بزرگداشت فردی ساخته می‌شود که جای دیگری دفن شده است.

در دنیای رومی این کار عجیب نبود، به‌خصوص زمانی که پیکر فرد گم می‌شد یا در قبرستان خانوادگی دیگری دفن می‌کردند. قرارگیری این یادبود در کنار مسیر اصلی رومی باعث می‌شده که یاد فرد هر روز در ذهن رهگذران تازه بماند.

نقش کاربردی و اجتماعی یک یادبود خالی

• به خانواده‌ها و کارگران اجازه می‌داد بدون طی مسیر طولانی ادای احترام کنند.
• یادبود را تبدیل به بخشی از جریان روزمره سفر و تجارت می‌کرد.
• ساخت تمیز و کامل سازه، با کاربری نمادین آن هماهنگ است.

این برداشت با نشانه‌های معماری، خالی بودن فضای داخلی و توجه رومی‌ها به مکان‌یابی یادبودها کاملاً سازگار است.

یک جاده، یک ویلای رومی، یک پیام اجتماعی

در نزدیکی محل کشف، بخش‌هایی از مسیر رومی حفظ شده که از قلعه Weißenburg به بازار Nassenfels می‌رسید. این مقبره دقیقاً در این کریدور قرار دارد.

در محدوده‌ای نزدیک، ویرانه‌های یک ویلای رومی متعلق به دهه ۱۹۹۰ نیز کشف شده؛ ویلایی با اتاق‌های گرم و کالاهای وارداتی که نشان‌دهنده یک املاک روستایی ثروتمند است.

قرار دادن یک سازه یادبود در مسیر رفت‌وآمد، پیامی روشن داشت: این خانواده ثروتمند بودند، به مردگانشان احترام می‌گذاشتند و می‌خواستند دیگران هم آن را ببینند.

چگونه مقبره‌های رومی نشان‌دهنده جایگاه اجتماعی بودند؟

در استان‌های شمال‌غربی امپراتوری روم، بسیاری از خانواده‌های ثروتمند از تومولوس‌ها برای نمایش تداوم و قدرت استفاده می‌کردند. تحقیقات باستان‌شناسی نشان داده که این بناها بخشی از هویت اجتماعی خانواده بوده‌اند.

این تحلیل با گفته پروفسور فایْل همخوانی دارد. حلقه سنگی با کیفیت بالا و پایه مخصوص استل، بیشتر درباره «زنده‌ها» حرف می‌زند تا «مرده‌ها».

این منطقه در دوره روم بخشی از استان رائتیا بود. در مناطق مرزی مانند اینجا، نمایش قدرت و هویت اهمیت زیادی داشت.

از این زاویه، حضور یک یادبود دایره‌ای کنار مسیر پرتردد، نوعی اعلام عمومی قدرت بود که نمی‌شد نادیده گرفت.

اهمیت این کشف برای رائتیا

مقبره‌های تپه‌ای رومی در اروپای مرکزی و ایتالیا دیده شده‌اند، اما نمونه‌هایی با این ابعاد در آلمان بسیار نادرند. در بایرن معمولاً تپه‌های عصر برنز یا آهن پیدا می‌شود، نه سازه‌ای بزرگ از دوره رومی.

در سنت رومی، مقبره‌ها معمولاً در کنار جاده‌ها، بیرون از محدوده شهرها ساخته می‌شدند تا نام و تصویر فرد در مسیر دید رهگذران قرار گیرد. این سنت، حلقه Wolkertshofen را به بخشی از «فرهنگ یادبود در مسیر حرکت» تبدیل می‌کند.

دقت و ظرافت سنگ‌چینی دیواره‌ها نیز شباهت‌هایی به سبک مدیترانه‌ای دارد. سازندگان محلی احتمالاً این سبک را اقتباس کرده‌اند اما با مصالح بومی.

چه چیزهایی از منطقه Wolkertshofen خواهیم آموخت؟

گروه باستان‌شناسی قصد دارد با استفاده از ژئوفیزیک، رد خندق‌ها، گودال‌ها یا سنگ‌فرش‌های احتمالی اطراف سازه را شناسایی کند بدون اینکه زمین را تخریب کند.

کارشناسان خاک نیز رسوبات داخل و بیرون دایره را بررسی خواهند کرد. وجود حتی چند ذره زغال می‌تواند نشانه‌ای از آیین‌های آتش در این محل باشد.

تحلیل معماری شامل بررسی ابزار، نوع تراش سنگ و منبع تأمین مصالح خواهد بود تا تاریخ دقیق‌تری از زمان ساخت به دست بیاید.

نکته مهم دیگر، محوطه پیرامون است. یافته‌های کنار جاده و بقایای املاک رومی می‌تواند سرنخ‌هایی درباره افرادی ارائه دهد که از مسیر عبور می‌کردند و ارتباطشان با این یادبود چه بوده است.

جمع‌بندی

کشف مقبره رومی Wolkertshofen نشان می‌دهد که یادبودهای خالی نقش مهمی در نمایش هویت، قدرت و یادبود در دوره رومی داشته‌اند. این سازه نه تنها نشانه‌ای از یک فرد، بلکه نمادی از یک خانواده و جایگاه اجتماعی آن‌ها در مسیر پررفت‌وآمد رومی است.

اگر به باستان‌شناسی علاقه دارید، نظرتان را درباره این کشف بنویسید یا این مقاله را با دوستان علاقه‌مند به تاریخ باستان به اشتراک بگذارید.