یک فیلم کالت ارزان‌قیمت از دهه‌ی شصت میلادی، ساخته‌ی عجیب کلر دنی و اثری هجوآمیز از سینمای دانمارک؛ در این آخر هفته، به سراغ سه فیلم ترسناک متفاوت می‌رویم.

فیلم‌هایی که برای این شماره از سری مقاله‌های «آخر هفته چه فیلمی ببینیم؟» انتخاب کرده‌ام، آثاری خاص، متعلق به سه کشور متفاوت‌اند. اولی، اگرچه آمریکایی است، داخل نظام استودیویی و به کمک بودجه‌ای کلان و با حضور ستاره‌های بزرگ، ساخته نشده است. دومی، به جریان نوی فیلم‌های اکستریم فرانسوی تعلق دارد و با انتظارات تماشاگر از مختصات ژانرهایی که نمایندگی می‌کند، هم‌خوان نیست. نهایتا، سومی، تولید مشترکی است میان دانمارک و هلند که در آن، شخصیت‌ها، عموما به زبان انگلیسی حرف می‌زنند.

تنها وجه اشتراک این سه فیلم، این است که جملگی، داخل مرزهای ژانر وحشت قرار می‌گیرند. البته، جنسی از ترس که این آثارِ کمتردیده‌شده ارائه می‌دهند، با سینمای وحشت جریان اصلی، تفاوت‌هایی دارد. درباره‌ی این سه فیلم صحبت می‌کنم: کارناوال ارواح (Carnival of Souls) به کارگردانی هرک هاروی، هر روز دردسر (Trouble Every Day) به کارگردانی کلر دنی و از پلیدی نگو (Speak No Evil)، به کارگردانی کریستین تافدروپ.

فیلم Carnival of Souls

فیلم کارناوال ارواح

کارگردان: هرک هاروی

بازیگران: کندس هیلیگاس، هرک هاروی

سال اکران: ۱۹۶۲

خلاصه‌ی داستان: یک زن، پس از تصادفی تروماتیک، به سوی یک کارناوال مرموز و متروک، کشیده می‌شود.

از آن فیلم‌هایی نیست که در لیست بزرگ‌ترین شاهکارهای سینمای وحشت، جایگاهی تزلزل‌ناپذیر داشته‌باشد؛ اما خوره‌های ژانر، در طول سالیان پس از اکران اولیه‌اش، در آن ارزش‌هایی ویژه یافته‌اند. ارزش‌هایی که باعث شده است نام این فیلم کوچک و ارزان‌‌قیمت، در تاریخ سینما، گم نشود و فیلمسازانی چون جرج رومرو و دیوید لینچ، از آن به عنوان یکی از منابع الهام‌شان یاد کنند.

تنها ساخته‌ی بلند داستانیِ هرک هاروی -که پیش‌تر، به ساخت فیلم‌های آموزشی مشغول بوده است- فیلمی مستقل است که با ۳۳ هزار دلار بودجه و به کمکی تیمی تنها پنج نفره، از دل تولیدی دشوار بیرون آمده. یک داستان ارواح اتمسفریک؛ درباره‌ی زنی که پس از تجربه‌ی یک حادثه‌ی رانندگی، تصاویری عجیب از مردی مرموز می‌بیند. مردی که ظاهرا به گذشته‌ی مکانی متروک تعلق دارد و نقش‌اش را خودِ هرک هاروی بازی می‌کند.

شمایل مرد مرموز کارناوال ارواح، الهام‌بخش طراحی ظاهر آیکونیک شخصیتی مشابه در شاهکار دیوید لینچ یعنی بزرگراه گمشده (Lost Highway)، بوده است. فیلم هاروی، بابت فیلمبرداری خلاقانه، موسیقی موثر و همچنین، حال‌و‌هوای گیرایی که موفق به خلق آن می‌شود، در دهه‌های اخیر، مورد توجه و تحسین سینمادوستان حرفه‌ای قرار گرفته است.

فیلم Trouble Every Day

فیلم هر روز دردسر

کارگردان: کلر دنی

بازیگران: وینسنت گالو، تریشا وسی، بیتریس دالی، الکس دسکس

سال اکران: ۲۰۰۱

خلاصه‌ی داستان: دو آمریکایی که به تازگی با یکدیگر ازدواج کرده‌اند، در پاریس، عشقی چنان شدید را تجربه می‌کنند که تقریبا، می‌بلعدشان.

کلر دنی، فیلمساز بسیار عجیبی است! تقریبا هر فیلمی از کارنامه‌ی مولف فرانسوی را می‌توان با هر صفتی توصیف کرد، جز معمولی! دنی، به قواعد متعارف ساختاری و روایی در داستانگویی، اساسا بی‌علاقه است. یکی از آن فیلمسازانی که از گیج و حتی کلافه کردن تماشاگرشان، هیچ ابایی ندارند! سینمای دنی، جریانی است از مود و اتمسفر که گاها، با منطقی قابل‌درک، هم‌خوان می‌شود و گاه، از آن فاصله می‌گیرد.

هر روز دردسر هم با همین توضیحات قابل‌توصیف است. فیلمی که در قیاس با برخی دیگر از آثار دنی، نسبت سرراست‌تری با یک ژانر سینمایی پیدا می‌کند. ایده‌ی داستانی جذاب فیلم که نزدیک به انتهای روایت، به خلق تصاویری خونین و تکان‌دهنده ختم می‌شود، قرار گرفتن هر روز دردسر در مرزهای ژانر وحشت بدنی را بدیهی جلوه می‌دهد. اما درست مانند هر فیلم دیگری از دنی، بیان اروتیک و حساسیت‌های شاعرانه‌ی فیلمساز، به برخورد اثر با مصالح داستانی‌اش، پیچشی خلاقانه می‌بخشد. اگر از تجربه‌های تماشای چالش‌برانگیز، استقبال می‌کنید، هر روز دردسر، مناسب شما است!

فیلم Speak No Evil

فیلم از پلیدی نگو

کارگردان: کریستین تافدروپ

بازیگران: مورتن بوریان، سیسیل سیم کوک، فدیا فون اوئت، کارینا اسمولدرز

خلاصه‌ی داستان: یک خانواده‌ی دانمارکی، به یک خانواده‌ی هلندی که در تعطیلات دیده بودند، سر می‌زنند. وقتی دانمارکی‌ها تلاش می‌کنند تا در مقابل وقایع ناخوشایند، مودب بمانند، آن‌چه قرار بود آخرهفته‌ای رویایی باشد، به آرامی فرومی‌پاشد.

از پلیدی نگو (با نام دانمارکیِ «مهمانان»)، یکی از بهترین فیلم‌های سال ۲۰۲۲ میلادی بود. فیلمی ترسناک که در آن عامل وحشت‌زا، بسیار ملموس‌تر از ایده‌های همیشگی ژانر است. ساخته‌ی کریستین تافدروپ، وضعیت‌های معذب‌کننده‌ی معاشرت‌های اجتماعی را بهانه‌ای می‌کرد برای خلق موقعیت‌هایی تنش‌زا و آزاردهنده. البته که مطابق الگوی ژانر، با نزدیک شدن به کلایمکس روایت، عناصر ترسناک فیلم، پررنگ‌تر و واضح‌تر می‌شوند؛ اما از پلیدی نگو، به کمک ایده‌ی داستانیِ هوشمندانه‌اش، زمینه‌ی مناسبی فراهم می‌آورد برای نقد و هجو اجتماعی.

بابت همین، فیلم تافدروپ، به همان اندازه که تعلیق‌زا و ترسناک است، بامزه و سرگرم‌کننده هم از آب درآمده. کارگردانی فیلم، دقیق است و تیم بازیگری، پرفورمنس‌های جذابی دارند که هم لحن کمیک و هم جدیت دراماتیک اثر را باورپذیر جلوه می‌دهد. از پلیدی نگو یکی از بهت‌آورترین پایان‌های سینمای دهه‌ی سوم قرن بیست‌و‌یکم را هم ارائه می‌دهد که در مواجهه‌ی اول، سخت می‌شود باورش کرد!

مثل بسیاری از فیلم‌های غیرانگلیسی‌زبان خلاقانه‌ی دیگر، بازسازی هالیوودی از پلیدی نگو هم ساخته شده است! فیلمی با بازی جیمز مک‌آووی و مکنزی دیویس که سپتامبر امسال، توسط کمپانی یونیورسال، در سینماهای آمریکا، اکران خواهد شد.