افرادی که با دیابت زندگی می‌کنند شاید یک امید جدید داشته باشند. دانشمندان یک داروی دیابت جدید را روی موش‌ها آزمایش کردند و دریافتند که این دارو در طول سه ماه، تعداد سلول‌های تولیدکننده انسولین را ۷۰۰ درصد افزایش داد. به بیان دیگر، روند دیابت در موش‌ها عملاً معکوس شده بود.

سلول‌های بتا در پانکراس وظیفه مهم تولید انسولین را در واکنش به قند خون برعهده دارند. اما یکی از مشخصه‌های دیابت این است که این سلول‌ها یا نابود می‌شوند یا نمی‌توانند انسولین تولید کنند. متداول‌ترین درمان این است که انسولین به‌طور منظم به بدن تزریق شود تا سطح قند خون کنترل گردد.

اما یکی از جدیدترین موضوعات پژوهشی در دنیا این بوده است که عملکرد سلول‌های بتا بازیابی شود. یکی از راه‌های امتحان‌شده این است که سلول‌های بتای جدید از سلول‌های بنیادی ساخته شوند و سپس این سلول‌ها در بدن بیمار مبتلا به دیابت قرار بگیرند. این روش تا به امروز موفقیت‌هایی داشته است.

حالا دانشمندان بیمارستان‌های «کوه سینا» و «شهر امید» در آمریکا، به یک دستاورد تازه رسیده‌اند. این دستاورد با پژوهش‌های قبلی، که سلول‌های بتا در ظروف آزمایشگاهی تولید می‌شدند و در بدن موش‌ها یا انسان‌ها کاشته می‌شدند، متفاوت است. این دانشمندان توانسته‌اند سلول‌های تولیدکننده انسولین را داخل خود بدن رشد بدهند، آن هم تنها در ظرف چند ماه.

داروی معکوس‌کننده دیابت

این دارو از دو داروی مجزا تشکیل می‌شود. یکی از آن‌ها هارمین است؛ یک مولکول طبیعی که در برخی گیاهان وجود دارد و آنزیمی به‌نام DYRK1A را در سلول‌های بتا مهار می‌کند. دومی یک آگونیست گیرنده GLP1 است (آگونیست‌ها با اتصال به گیرنده‌های سلول باعث واکنش سلول می‌شوند).

آگونیست‌های گیرنده GLP1 طبقه‌ای از داروهای دیابت هستند که اوزمپیک، دارویی که به‌علت نقش خود در کاهش وزن محبوب گشته، یکی از آن‌هاست.

پژوهشگران داروی خود را در موش‌های مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۲ تست کردند. آن‌ها ابتدا مقدار کمی سلول بتای انسان را در موش‌ها قرار دادند، سپس آن‌ها را با هارمین و آگونیست گیرنده GLP1 درمان کردند. پس از سه ماه درمان، تعداد سلول‌های بتا ۷۰۰ درصد رشد کرد. به‌علاوه، علائم دیابت به‌سرعت معکوس شدند و حتی تا یک ماه پس از توقف درمان به معکوس شدن ادامه دادند.

به‌گفته پژوهشگران، این اولین باری است که دانشمندان یک درمان دارویی توسعه داده‌اند که تعداد سلول‌های بتای انسانی را به‌سرعت افزایش می‌دهد. این پژوهش می‌تواند نویدبخش درمان‌های بازیابی‌کننده در آینده باشد که صدها میلیون انسان مبتلا به دیابت را درمان می‌کنند.

این نتایج جالب هستند، اما انجام پژوهش روی حیوانات به این معنی است که همچنان راه زیادی تا استفاده بالینی باقی مانده است. به‌تازگی هارمین وارد فاز ۱ آزمایش‌های بالینی شده تا ایمنی و تحمل‌پذیری آن ارزیابی شود. قرار است دیگر مهارکننده‌های آنزیم DYRK1A سال آینده به مرحله آزمایش‌های انسانی برسند.

اما تا آن زمان، پژوهشگران می‌توانند روی ترکیب داروهای احیاکننده سلول‌های بتا با تنظیم‌کننده‌های سیستم ایمنی کار کنند. اهمیت این آزمایش در آن است که می‌تواند یک مانع بزرگ را رفع کند: سیستم ایمنی به سلول‌های بتای تازه تولیدشده حمله می‌کند.

پژوهشگران نتایج مطالعر خود را در ژورنال Science Translational Medicine منتشر کرده‌اند.