29 اسفند 1403 ساعت 14:46
کشف لوح‌های باستانی 4 هزار ساله در بین‌النهرین، جزئیات سیستم اداری پیچیده در اولین امپراتوری جهان را آشکار کرده است.
باستان‌شناسان در جریان کاوش‌های خود، مجموعه‌ای از لوح‌های باستانی را از دل خاک بیرون کشیدند. این لوح‌ها، اسناد و مدارک ارزشمندی از نخستین امپراتوری تاریخ بشر یعنی اکد (Akkadia) را در اختیار ما قرار می‌دهند.
کشف لوح‌های باستانی 4 هزار ساله
یافته‌های باستان شناسی جدید، گواهی بر وجود یک سیستم اداری بسیار دقیق و گسترده در بین‌النهرین باستان در حدود ۴۰۰۰ سال پیش هستند. لوح‌های گلی کشف‌شده، آرشیوهای دولتی شهر باستانی سومری گیرسو (Girsu) که امروزه با نام تلو (Tello) در عراق شناخته می‌شود، را به نمایش می‌گذارند. این لوح‌ها در بقایای یک ساختمان بایگانی دولتی یافت شده‌اند که با دیوارهای خشتی ساخته شده و به اتاق‌ها یا دفاتر متعددی تقسیم می‌شده است.
این لوح‌های باستانی، رویدادهای مربوط به بازه زمانی بین ۲۳۰۰ تا ۲۱۵۰ قبل از میلاد، یعنی دوره‌ای که گیرسو تحت حاکمیت سلسله اکد بود را مستند می‌کنند.این متون نشان‌دهنده وجود یک نظام اداری پیچیده و کاغذبازی‌های گسترده در دوران باستان هستند.
سباستین ری، متصدی موزه بریتانیا، این لوح‌های باستانی را «صفحات گسترده امپراتوری» توصیف کرده که به خوبی پیچیدگی و وسعت نظام اداری آن دوران را به تصویر می‌کشد.
گیرسو در دوران سومریان، به عنوان مکانی مقدس برای پرستش خدای سومری نینگیرسو (Ningirsu)، از اهمیت فراوانی برخوردار بود. در حدود ۲۳۰۰ سال پیش از میلاد، سارگون اکدی با فتح گیرسو و سایر شهرهای سومری، پایه‌های امپراتوری اکد را بنا نهاد.
ری، باستان‌شناس مسئول این حفاری‌ها به گاردین گفت: «سارگون با فتح تمام شهرهای سومری بین‌النهرین، شیوه جدیدی از حکومت را پایه‌گذاری کرد و آنچه را که اغلب مورخان، نخستین امپراتوری جهان می‌نامند، به وجود آورد.»
پیش از کاوش‌های اخیر در گیرسو، شناخت ما از امپراتوری اکد و عملکرد آن بسیار محدود بود. کشف اخیر لوح‌های باستانی، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، چرا که برای نخستین بار، شواهد عینی از نحوه اداره امپراتوری اکد را در اختیار ما قرار می‌دهد.
این اسناد، نشان‌دهنده وسواس و دقت بالای حکومت اکد در امور اداری است. لوح‌ها که حاوی سوابق دولتی هستند، با خط میخی، یکی از نخستین سیستم‌های نوشتاری جهان، نگاشته شده‌اند. این لوح‌های گلی، گنجینه‌ای از اطلاعات مربوط به فعالیت‌های گوناگون دولتی را در خود جای داده‌اند. این فعالیت‌ها شامل ثبت دقیق تحویل‌ها و هزینه‌ها، از جمله اقلامی همچون ماهی، دام، غلات، پارچه‌های نفیس و جواهرات گرانبها بوده است.
به گفته باستان‌شناسان، این لوح‌ها تقریباً هر چیزی را ثبت می‌کردند. حتی اگر گوسفندی در دورترین نقطه امپراتوری تلف می‌شد، این رویداد نیز در لوح‌ها ثبت می‌گردید. به نظر می‌رسد که آن‌ها وسواسی عجیب به ثبت و ضبط جزئیات اداری داشتند.
فراتر از ثبت کالاها، این لوح‌ها اطلاعات جامعی در مورد جمعیت، از جمله نام، حرفه و سن افراد را ارائه می‌دهند. این امر نشان‌دهنده وجود یک سیستم سرشماری دقیق و گسترده در آن دوران است. یکی از نکات قابل توجهی که از این لوح‌ها استنباط می‌شود، نقش برجسته زنان در جامعه اکد است. با وجود ساختار مردسالارانه غالب در آن جامعه، زنان توانسته بودند به مناصب مهمی، از جمله مقام کاهنه اعظم، دست یابند.
علاوه بر این، لوح‌ها اطلاعات ارزشمندی در مورد مشاغل گوناگون در جامعه اکد ارائه می‌دهند. این مشاغل شامل کارگران ماهر مانند سنگ‌تراشان تا مشاغل به ظاهر ساده مانند جاروکنندگان کف معبد می‌شود. نکته قابل توجه، وجود نقشه‌های معماری، طرح‌های زمین و نقشه‌های کانال روی برخی از این لوح‌هاست. این امر نشان‌دهنده سطح بالای برنامه‌ریزی و مستندسازی در اداره اکد است. بر اساس گزارش گاردین، این شهر با یک شورش به استقلال دست یافت و به ۱۵۰ سال سلطه امپراتوری اکد پایان داد.
این آثار باستانی در نتیجه همکاری مشترک بین موزه بریتانیا و هیئت دولتی آثار باستانی و میراث عراق، که با نام پروژه گیرسو شناخته می‌شود، کشف شدند. محققان در حال حاضر مشغول پاکسازی و رونویسی دقیق این آثار باستانی هستند تا بتوانند این لوح‌ها را به طور کامل رمزگشایی کنند.
source