1
بر اساس یافته‌های پژوهشی جدید، نوجوانانی که با اضطراب یا افسردگی زندگی می‌کنند، از شبکه‌های اجتماعی به شکل متفاوتی نسبت به سایر همسالان خود استفاده می‌کنند.
استفاده بیشتر و رضایت کمتر
یک نظرسنجی انجام‌شده بر روی ۳۳۴۰ نوجوان نشان می‌دهد افرادی که مبتلا به اختلالات خلقی هستند، به طور متوسط حدود ۵۰ دقیقه بیشتر در روز در فضای آنلاین حضور دارند و در عین حال رضایت کمتری از دایره دوستان دیجیتالی خود دارند.
به گفته لوئیزا فاسی از واحد علوم شناختی و مغز دانشگاه کمبریج و نویسنده اصلی این تحلیل:
«رابطه بین استفاده از شبکه‌های اجتماعی و سلامت روان نوجوانان همواره بحث‌برانگیز بوده، اما تقریباً هیچ پژوهشی روی جوانانی که پیشاپیش با علائم بالینی اختلالات روانی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند تمرکز نکرده است.»
بررسی علمی استفاده نوجوانان از فضای مجازی
فراتر از زمان صرف‌شده پای صفحه
برای سال‌ها، بحث‌ها حول مدت‌زمان استفاده از صفحه‌نمایش بوده، اما صرف اعداد نمی‌توانند رفتارهای ذهنی متفاوت نوجوانان را بازتاب دهند.
مقایسه نوجوانان با و بدون اختلالات درونی
تیم تحقیقاتی فاسی نوجوانان دارای شرایط درونی مانند اضطراب، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) را با نوجوانان بدون این شرایط مقایسه کردند. هدف آن‌ها کشف الگوهایی بود که از طریق صرف ثبت زمان قابل مشاهده نیست.
در این مطالعه، از مصاحبه‌های تشخیصی معتبر و دقیق استفاده شد، نه فقط چک‌لیست‌های علائم، که به این پژوهش وزن علمی بیشتری نسبت به بسیاری از نظرسنجی‌های دیگر بخشیده است.
لزوم داده‌های دقیق‌تر از پلتفرم‌ها
دکتر امی اوربن، نویسنده مشترک این مقاله، تأکید کرد که این رویکرد «تنها سطح مسئله را خراش داده است» و خواستار داده‌های دقیق‌تر و استخراج‌شده از خود پلتفرم‌ها شد، نه صرفاً پرسش‌نامه‌هایی که بر حافظه افراد متکی هستند.
خودآگاهی نوجوانان نسبت به اثرات شبکه‌های اجتماعی
نگرانی‌های مشترک در میان نوجوانان
در نظرسنجی جداگانه‌ای که توسط مرکز تحقیقات پیو (Pew Research Center) با شرکت ۱۳۹۱ نوجوان آمریکایی در بهار اخیر انجام شد، ۴۵ درصد از نوجوانان گفتند که بیش‌ازحد در شبکه‌های اجتماعی وقت می‌گذرانند؛ این عدد ۹ واحد درصد نسبت به سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است.
این ارزیابی‌های شخصی نشان می‌دهد که بسیاری از نوجوانان به طور درونی درک کرده‌اند که میان عادت‌های سالم و رفتارهای خودشان در فضای مجازی، نوعی ناهماهنگی وجود دارد.
زمان استفاده، تنها بخشی از ماجراست
پاسخ‌های متنوع به استفاده از شبکه‌ها
اعداد نمی‌توانند به تنهایی مشخص کنند چه کسی در معرض خطر است، چرا که رفتار کاربران از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
در یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ که نوجوانان هلندی را در طول روز شش بار بررسی کرد، مشخص شد که ۴۶ درصد از نوجوانان پس از مرور منفعلانه شبکه‌های اجتماعی احساس بهتری داشتند، در حالی که تنها ۱۰ درصد احساس بدتری داشتند.
تمرکز اثرات منفی در گروه‌های خاص
مطالعه دانشگاه کمبریج نیز تأیید کرد که آسیب‌ها بیشتر در گروه‌های خاصی متمرکز شده است. نوجوانان مبتلا به اضطراب یا افسردگی دو برابر بیشتر از همسالان خود عنوان کرده‌اند که خود را با دیگران در فضای مجازی مقایسه می‌کنند و نوسانات خلقی آن‌ها به شدت تحت تأثیر تعداد لایک‌ها و نظرات است.
مقایسه‌های اجتماعی آنلاین
اثرات زیان‌بار مقایسه با دیگران
پیمایش در شبکه‌های اجتماعی اغلب موجب مقایسه اجتماعی در نوجوانان می‌شود؛ گرایشی برای سنجش ارزش خود در برابر پست‌های ویرایش‌شده دیگران.
زمانی که تیم پژوهش از شرکت‌کنندگان پرسید آیا خود را در شبکه‌های اجتماعی با دیگران مقایسه می‌کنند، ۴۸ درصد از نوجوانان مضطرب یا افسرده پاسخ مثبت دادند؛ در حالی که این عدد در میان نوجوانان بدون تشخیص بالینی تنها ۲۴ درصد بود.
تأثیر منفی بر تصویر ذهنی
چنین مقایسه‌هایی می‌توانند در دوران حساسی از رشد که تأیید اجتماعی همسالان اهمیت بالایی دارد، تصویر ذهنی نوجوان را تخریب کنند. روان‌شناسان بالینی هشدار داده‌اند که مقایسه‌های صعودی ـ یعنی دیدن لحظات خوب دیگران بدون واقعیت پشت‌پرده ـ ممکن است تفکر منفی و وسواس فکری را در نوجوانانی که از قبل مستعد هستند، تشدید کند.
نارضایتی از دوستی‌های آنلاین
تضاد میان زمان صرف‌شده و رضایت اجتماعی
تیم فاسی کاهش چشمگیری در رضایت از روابط دوستی مشاهده کرد؛ نوجوانان مبتلا به اختلالات خلقی علی‌رغم صرف زمان بیشتر برای ساختن شبکه‌های اجتماعی، رضایت کمتری از اندازه این شبکه‌ها داشتند.
این ناهماهنگی می‌تواند احساس طرد شدن و تنهایی را، که از ویژگی‌های اصلی تفکر افسرده هستند، تقویت کند.
نوسانات خلقی ناشی از بازخوردها
نقش لایک‌ها و کامنت‌ها در بالا و پایین شدن احساسات
ابزارهای بازخوردی شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه شمار لایک‌های قابل مشاهده، نوسانات عاطفی را در زندگی نوجوانان تشدید می‌کنند.
حدود یک‌چهارم نوجوانان دارای اختلالات درونی گفتند که خلق‌وخوی آن‌ها با بازخوردهای اجتماعی بالا و پایین می‌شود، که تقریباً دو برابر میزان مشاهده‌شده در همسالان غیرمبتلا است.
مشکل در کنترل زمان حضور آنلاین
این گروه همچنین بیشتر اعلام کردند که بیش از آنچه قصد داشتند، در فضای مجازی باقی می‌مانند؛ مسئله‌ای که نشان می‌دهد استفاده وسواسی می‌تواند هم نشانه‌ای از ناراحتی باشد و هم عاملی برای تشدید آن.
تفاوت نوجوانان با اختلالات برونی‌سازی
نوجوانان مبتلا به ADHD و الگوهای متفاوت
در مقابل، نوجوانانی با اختلالات برونی‌سازی مانند ADHD، اگرچه زمان بیشتری را به طور کلی آنلاین بودند، اما تفاوت‌های قابل‌توجه دیگری نشان ندادند. این یافته نشان می‌دهد استفاده بیش‌ازحد ناشی از تکانشگری لزوماً با احساسات منفی نسبت به زندگی دیجیتال همراه نیست.
توصیه‌هایی برای خانواده‌ها و سیاست‌گذاران
فراتر رفتن از محدودیت‌های کلی زمان صفحه
این یافته‌ها به روان‌درمانگران کمک می‌کنند تا از توصیه‌های کلی مانند محدود کردن زمان استفاده از صفحه‌نمایش فراتر بروند و راهکارهای هدفمندتری را در نظر بگیرند؛ مانند تمرکز بر الگوهای مقایسه، استفاده در ساعات پایانی شب، و بار احساسی ناشی از لایک‌ها.
نقش والدین
والدین می‌توانند با دور نگه داشتن گوشی از اتاق خواب فرزندان ـ اقدامی که آکادمی اطفال آمریکا سال‌هاست توصیه می‌کند ـ شروع کنند.
همچنین الگوسازی در استفاده هدفمند از شبکه‌های اجتماعی، مانند بررسی فید در زمان‌های مشخص و نه به شکل ناخودآگاه، می‌تواند به نوجوانان بیاموزد چگونه برای خود مرز تعیین کنند.
اقدامات سیاست‌گذاران
سیاست‌گذاران نیز در حال بررسی مواردی مانند اعمال محدودیت زمانی، قوانین تأیید سن و کنترل‌های سخت‌تر بر الگوریتم‌ها هستند.
با این حال، دکتر اوربن هشدار می‌دهد که مقررات باید بر پایه شواهد علمی دقیق باشد، نه هراس اخلاقی، چرا که اقلیتی از نوجوانان حتی در فضای آنلاین احساس بهتری دارند.
پژوهش‌های بیشتر برای درک بهتر
رابطه دوطرفه میان اضطراب و استفاده از شبکه‌های اجتماعی
هنوز مشخص نیست که آیا استفاده زیاد از شبکه‌های اجتماعی موجب اضطراب می‌شود یا نوجوانان مضطرب برای پناه‌گیری به فضای مجازی پناه می‌برند.
لزوم داده‌های طولی و تحلیلی
برای کشف رابطه علت و معلولی، باید داده‌های طولی که افراد را در طول سال‌ها دنبال می‌کنند و داده‌های مستقیم از پلتفرم‌ها گردآوری شوند.
همچنین، پژوهش‌های آینده باید گروه‌های به حاشیه رانده‌شده و اختلالاتی مانند اختلالات خوردن را نیز در بر بگیرند که در داده‌های کمبریج بسیار نادر بودند.
تنها با نقشه‌برداری از تجربیات متنوع می‌توان تغییراتی طراحی کرد که از همه کاربران جوان محافظت کند، نه فقط کاربران میانگین.
این مطالعه در نشریه Nature Human Behaviour منتشر شده است.