از منظر روان‌ شناسی ، روشن کردن شمع بر روی سنگ مزار تنها یک رسم سنتی یا آیینی ساده نیست ، بلکه  به‌عنوان یکی از عمیق‌ ترین و تاثیرگذارترین روش‌ها برای حفظ و تداوم پیوند عاطفی میان فرد در گذشته و بازماندگان تلقی شود.این عمل نمادین ، فرصتی فراهم می‌آورد تا بازماندگان با ابراز احساسات درونی ، از اندوه و دلتنگی خود بکاهند و در عین حال ، نوعی حضور معنوی و آرامش‌ بخش از عزیز از‌دست‌ رفته را تجربه کنند.شعله‌ ی شمع ، در سکوت گورستان ، می‌تواند به‌ مثابه نوری در تاریکی دل باشد ؛ نوری که یادآور عشق ، خاطرات مشترک و تداوم ارتباطی است که حتی مرگ نیز قادر به گسستن آن نیست.این عمل به‌عنوان یک آیین نمادین ، فرایند سوگواری را آسان تر می‌ کند و به بازماندگان اجازه می‌ دهد فقدان را بپذیرند و با یاد عزیزانشان به زندگی ادامه دهند.

چرا خرما و حلوا پخش می‌ کنند؟

پخش حلوا و خرما در مراسم عزاداری و ختم ، ریشه در فرهنگ ، دین و روان‌شناسی اجتماعی دارد و دلایل آن را می‌ توان در چند بُعد بررسی کرد:

 ریشه دینی و سنتی:

در فرهنگ اسلامی ، انجام کار خیر به نیت فرد فوت‌ شده امری پسندیده و ثواب‌ دار محسوب می‌ شود. پخش خوراکی مانند حلوا و خرما ، نوعی صدقه به نیت آمرزش روح متوفی است.در روایات اسلامی نیز تاکید شده که اطعام و صدقه دادن به یاد اموات ، می‌تواند برای آن‌ها رحمت و آرامش به همراه داشته باشد.

 جنبه نمادین خوراکی‌ها:

خرما در قرآن به عنوان میوه‌ای بهشتی معرفی شده و نماد طراوت ، زندگی و رزق الهی است. خوردن آن در مراسم عزاداری ، یادآور نعمت‌های خداوند و دعا برای ورود متوفی به بهشت است.

ابعاد روان‌ شناختی:

در مواجهه با مرگ ، افراد به نشانه‌هایی نیاز دارند که آن‌ها را به همدلی ، پذیرش سوگ و کاهش اضطراب وجودی برساند.پذیرایی از دیگران با خوراکی‌هایی مانند خرما و حلوا ، به بازماندگان این امکان را می‌دهد که همدردی اطرافیان را احساس کنند و در روند سوگواری خود ، حمایت اجتماعی را تجربه نمایند.

برای اطلاعات بیشتر در مورد فلسفه خرما و حلوا ، می‌ توانید به مقاله ای که در شایان سنگ با عنوان “چرا در مراسم عزاداری خرما و حلوا پخش می‌کنند؟” منتشر شده است ،مراجعه کنید.

جنبه مذهبی و روایات اسلامی

در دین اسلام ، روشن کردن شمع یا چراغ بر سر مزار به‌عنوان عملی مستحب شناخته شده است.بر اساس روایات اسلامی ، روشن کردن چراغ در محل دفن متوفیان توصیه شده است تا هم زائران بتوانند به‌راحتی به زیارت بپردازند و هم نمادی از نور و هدایت برای روح درگذشته باشد.برای مثال ، در کتاب وسائل الشیعه آمده است: «از مستحبات این است که وقتی کسی شبانه درگذشت ، بهتر است چراغی نزد میت روشن کنند».

همچنین ، نقل است که امام صادق (ع) پس از شهادت امام باقر (ع) ، دستور دادند در منزلی که ایشان ساکن بودند، چراغی روشن کنند. این نشان می‌دهد که روشنایی در مکان‌های مقدس و یادبود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به‌ عنوان نشانه‌ای از احترام و یادبود تلقی می‌ شود.

روشن کردن شمع در ادیان مختلف

این رسم تنها به اسلام محدود نمی‌ شود و در ادیان دیگر نیز جایگاه ویژه‌ای دارد:

مسیحیت: 

در آیین مسیحیت ، شمع نمادی از نور مسیح و امید به زندگی پس از مرگ است.در کلیساها و مراسم یادبود ، شمع‌ها روشن می‌ شوند تا حضور الهی و ارتباط با عالم روحانی را نشان دهند.

بودایسم: 

در بودیسم ، روشن کردن شمع عملی معنوی برای رسیدن به آرامش و روشنی ذهن است و به‌عنوان بخشی از مراسم مدیتیشن و یادبود انجام می‌ شود.

هندوئیسم: 

در این دین ، شمع‌ها به‌عنوان نمادی از آتش مقدس و پاکی در مراسم‌های مذهبی و یادبود روشن می‌ شوند.

یهودیت:

 در مراسم‌های عزاداری و یادبود یهودیان ، شمع‌ها روشن می‌شوند تا یاد درگذشتگان گرامی داشته شود و نور آن‌ها نمادی از جاودانگی روح باشد.

اهمیت رنگ شمع در انواع مراسم ها

رنگ شمع در برخی فرهنگ‌ها و باورها نقش مهمی ایفا می‌ کند. به‌عنوان مثال:

شمع سفید:

 در بسیاری از فرهنگ‌ها ، شمع سفید نماد پاکی ، بی‌گناهی و صلح است و در مراسم یادبود به‌عنوان نشانه‌ای از روح پاک در گذشته تلقی می شود.

شمع قرمز:

 در مسیحیت ، به‌ویژه در مراسم عید پاک ، نماد خون مسیح است و گاهی برای نشان دادن عشق و فداکاری روشن می‌ شود.

شمع سبز یا آبی:

در فنگ‌ شویی (علم تعادل) ، این رنگ‌ها برای جذب انرژی‌هایی مثل ثروت (سبز) یا آرامش (آبی) استفاده می‌ شوند.

شمع مشکی :

شمع مشکی اغلب با مفاهیمی مثل سوگواری، پایان یک دوره، محافظت در برابر انرژی‌های منفی و حتی بازسازی درونی گره خورده.
در برخی سنت‌های معنوی یا جادویی (مثلاً در ویکا یا مراسم تطهیر)، روشن کردن شمع مشکی برای دفع انرژی‌های منفی یا بستن یک فصل زندگی استفاده می‌شه. با اینکه در فرهنگ ایرانی یا اسلامی کمتر رایجه، ولی در برخی مراسم غربی نماد قدرت، جدیت، سکوت و درون‌نگری هم هست.

با این حال ، در اسلام تاکید بیشتری بر خود عمل روشن کردن شمع یا چراغ به‌ عنوان احترام و یادبود است و رنگ شمع اهمیت کمتری دارد.انتخاب رنگ بیشتر به فرهنگ و سلیقه شخصی بستگی دارد.

برای اطلاعات بیشتر در مورد فلسفه خرما و حلوا، می‌توانید به مقاله مرتبط در [وبلاگ ما](لینک به مقاله شما) مراجعه کنید.

نتیجه‌گیری

روشن کردن شمع بر سر مزار عملی است که ریشه در روان‌شناسی ، مذهب و فرهنگ دارد. همان طور که گفته شد ، از نظر روان‌شناختی ، این رسم به بازماندگان کمک می‌کند تا با احساس فقدان و از دست دادن عزیز خود کنار بیایند و آرامش پیدا کنند. در اسلام و دیگر ادیان ، روشن کردن شمع یا چراغ نمادی از احترام ، یادبود و هدایت معنوی است. رنگ شمع نیز در برخی فرهنگ‌ها معانی خاصی دارد.اما در نهایت ، این عمل به نیت و احساس پشت آن بستگی دارد. پخش خرما و حلوا نیز به‌عنوان بخشی از این مراسم ، یاد درگذشتگان را با خیر و برکت همراه می‌ کند.این رسوم نشان‌ دهنده تلاش انسان‌ها برای حفظ ارتباط با عزیزان از دست‌ رفته و گرامیداشت یاد آن‌هاست.

منبع:

shayansang.com/blog/دلایل-پخش-خرما-و-حلوا-در-مراسم-عزا/