1
یک پژوهش جدید نشان می‌دهد زباله‌های روزمره مانند کیسه‌های پلاستیکی و طناب‌ها، نه‌فقط در دریا بلکه در خشکی نیز به‌طور خاموشی باعث مرگ جوجه‌پرندگان می‌شوند.
دانشمندان در طول چهار سال، لک‌لک‌های سفید را در جنوب پرتغال ردیابی کردند. یافته‌های آنان تکان‌دهنده بود: لانه‌هایی پر از پلاستیک، جوجه‌هایی گرفتار در طناب‌ها و بسیاری از جوجه‌هایی که زنده نماندند.
لانه‌سازی با زباله‌های انسانی
پژوهشی میان‌رشته‌ای
این تحقیق توسط دانشمندان دانشگاه ایست آنگلیا و با همکاری تیم‌هایی از دانشگاه مون‌پلیه و دانشگاه لیسبون انجام شد.
تمرکز پژوهش روی لک‌لک‌های سفید بود – پرندگانی بزرگ و خشکی‌زی که معمولاً در نزدیکی انسان‌ها لانه می‌سازند. لانه‌هایی که محققان بررسی کردند، مملو از زباله بودند.
درصد نگران‌کننده آلودگی لانه‌ها
پژوهشگران ۵۶۸ لانه از ۳۲ کلونی در منطقه آلنته‌ژو و آلگاروه پرتغال را بررسی کردند. نتیجه این بررسی‌ها نشان داد که ۹۱ درصد لانه‌ها حاوی زباله‌های انسانی بودند – عمدتاً پلاستیک.
در ۶۵ درصد از لانه‌ها، پلاستیک‌های نرم مانند کیسه‌های خرید مشاهده شد. اما خطر اصلی، طناب‌ها بودند. تقریباً نیمی از لانه‌ها شامل طناب‌هایی بودند که عامل اصلی گیر افتادن مرگبار جوجه‌ها محسوب می‌شوند.
در یکی از سال‌های مطالعه، دانشمندان به‌صورت هفتگی از ۹۳ لانه بازدید کردند و دریافتند ۱۲ درصد از جوجه‌ها در زباله‌ها گیر افتاده‌اند – که بسیاری از آن‌ها جان باختند.
طناب‌ها؛ تهدید پنهان اما کشنده
منشأ طناب‌ها
اکثر طناب‌ها از بخش کشاورزی منشأ گرفته بودند – به‌ویژه نخ بسته‌بندی علوفه (baler twine) که از پلی‌پروپیلن ساخته می‌شود.
این طناب‌های پلاستیکی قوی برای بستن بسته‌های علوفه استفاده می‌شوند اما به‌راحتی تجزیه نمی‌گردند. وقتی وارد طبیعت می‌شوند، پرندگان آن‌ها را برای ساخت لانه جمع‌آوری می‌کنند که پیامدهای مرگباری به‌همراه دارد.
آمارهای نگران‌کننده
در ۶۳ درصد از موارد، گیر افتادگی‌ها ناشی از طناب‌ها بود. برخی از لانه‌ها تا ۲۲ عدد طناب مختلف را در خود جای داده بودند. نوع دیگری از پلاستیک کشاورزی به نام «پوشش بسته‌بندی علوفه» (baler wrap) نیز در ۱۳ درصد از لانه‌ها یافت شد که شش جوجه را به دام انداخته بود.
جوجه‌هایی که در لانه‌های دارای طناب‌های بیشتر بودند، بیشتر در معرض گیر افتادن قرار داشتند. و وقتی گرفتار می‌شدند، شانس زنده ماندنشان به‌طرز چشمگیری کاهش می‌یافت.
فجایع پنهان در لانه‌های پلاستیکی
درد مرگبار ناشی از طناب‌ها
پروفسور آلدینا فرانکو از دانشگاه ایست آنگلیا گفت: «این یک مشکل جدی است. جوجه‌ها در سنین بسیار پایین در طناب‌های مصنوعی گیر می‌افتند و با رشد آن‌ها، این طناب‌ها به‌آرامی اندام‌هایشان – عمدتاً پاها – را خفه می‌کنند و باعث نکروز و قطع عضو می‌شوند. آن‌ها مرگ دردناکی را تجربه می‌کنند.»
ابعاد جهانی مسئله
این مشکل فقط در پرتغال رخ نمی‌دهد. به گفته فرانکو، پرندگان در سراسر اروپا در حال استفاده از زباله‌های پلاستیکی برای ساخت لانه هستند.
در اوکراین، سربازان لانه‌هایی با سیم‌کشی پهپاد مشاهده کرده‌اند. در بریتانیا نیز پرندگان کوچکی مانند سهره‌ها و مرغ‌پاییزه‌ها، لانه‌هایی با نخ‌های پلاستیکی رنگی می‌سازند.
خطری که نادیده گرفته شده
فرانکو افزود: «ما نشان می‌دهیم که اثر پلاستیک در لانه‌ها می‌تواند دست‌کم گرفته شود، زیرا اثرات منفی طناب‌ها و سایر مواد انسانی اغلب در اوایل زندگی جوجه‌ها، در حدود دو هفتگی، رخ می‌دهد و مرگ‌ها ممکن است به چشم نیایند.»
لک‌لک‌ها، زنگ خطری برای سایر پرندگان
گونه‌های نشانگر
لک‌لک‌های سفید به‌عنوان یک گونه «نشانگر» در نظر گرفته می‌شوند – یعنی می‌توانند نمایانگر یک مشکل زیست‌محیطی گسترده‌تر باشند. اگر این تعداد از آن‌ها در پلاستیک گرفتار می‌شوند، احتمالاً پرندگان دیگر نیز در خطرند.
تهدیدی بزرگ‌تر از تصور
به گفته اورسولا هاینزه، نویسنده اصلی مقاله از دانشگاه ایست آنگلیا: «این مطالعه نشان می‌دهد که تهدید ناشی از مواد انسانی برای پرندگان خشکی‌زی ممکن است بسیار شدیدتر از آن چیزی باشد که تاکنون تصور می‌شد.»
او ادامه داد: «یافته‌های ما دیدگاه‌های جدیدی درباره میزان مرگ‌ومیر جوجه‌ها بر اثر گیر افتادن در زباله‌ها ارائه می‌دهد، و نیاز فوری به حذف یا جایگزینی مواد خطرناک مانند نخ بسته‌بندی علوفه از کشاورزی و محیط‌زیست را برجسته می‌کند.»
هدف اصلی: شناسایی منابع خطر
در گذشته، تحقیقات تنها به وجود پلاستیک در لانه‌ها توجه داشتند. اما این مطالعه فراتر رفت. دانشمندان جوجه‌ها را از لحظه تولد تا زمان پرواز پیگیری کردند و زمان دقیق وقوع گیر افتادگی را مشخص نمودند.
پروفسور فرانکو تأکید کرد: «هدف اصلی ما شناسایی موادی در ساخت لانه است که خطراتی جدی برای گونه‌های پرندگان خشکی‌زی ایجاد می‌کنند و مشخص کردن منشأ آن‌ها، برای توسعه راهکارهای مؤثر در کاهش این خطرات است.»
چرا پرندگان از پلاستیک استفاده می‌کنند؟
دلایل رفتاری و زیست‌محیطی
به گفته دکتر اینس کاتری از دانشگاه لیسبون، لک‌لک‌های سفید به استفاده از مواد انسانی در ساخت لانه شناخته شده‌اند، زیرا معمولاً در نزدیکی سکونتگاه‌های انسانی لانه می‌سازند و در محل‌های دفن زباله به‌دنبال غذا می‌گردند.
کاتری افزود: «دلایل استفاده از این مواد به‌طور کامل مشخص نیست، اما ممکن است به در دسترس بودن زیاد آن‌ها و کمبود مواد طبیعی مرتبط باشد. برخی از این مواد نیز ممکن است با غذا اشتباه گرفته شوند و ناخواسته وارد لانه شوند.»
نیاز به اقدامات فوری
او هشدار داد: «این مطالعه نشان می‌دهد که آلودگی پلاستیکی در محیط‌های خشکی نیز باید مورد توجه قرار گیرد و یافتن راهکارهایی برای حذف ایمن یا جایگزینی مواد خطرناک به‌شدت ضروری است.»
پیام نهایی: آلودگی پلاستیکی یک تهدید زمینی است
پیام اصلی این مطالعه واضح است: آلودگی پلاستیکی فقط مشکل دریاها نیست. بلکه به‌شکل دردناک و مشهودی زندگی در خشکی را نیز تهدید می‌کند. حتی ابزارهای رایج کشاورزی مانند نخ‌های بسته‌بندی علوفه، بخشی از این تهدید هستند.
اگر این یافته‌ها نادیده گرفته شوند، پرندگان بیشتری آسیب خواهند دید. اما اگر مردم و صنایع مسئولیت‌پذیر باشند – با پاکسازی، تغییر مواد مصرفی و آگاهی بیشتر – می‌توان جلوی این مرگ‌ومیرها را گرفت.
این مطالعه کامل در مجله Ecological Indicators منتشر شده است.