برنامه‌ای به نام «فلوشیپ تیل» (Thiel Fellowship) از سال ۲۰۱۱ با رویکردی متفاوت در سیلیکون‌ولی آغاز شد. این طرح با پشتیبانی «پیتر تیل»، سرمایه‌گذار خطرپذیر و کارآفرین مشهور فناوری، به جوانان مستعد پیشنهاد جسورانه‌ای می‌دهد: دریافت ۲۰۰ هزار دلار کمک‌هزینه نقدی در ازای ترک دانشگاه و تمرکز کامل بر توسعه یک ایده بزرگ.

در طول بیش از یک دهه، این برنامه نتیجه‌ای شگفت‌انگیز به همراه داشته است؛ بیش از ۱۱ استارتاپ یونیکورن (با ارزش بالای یک میلیارد دلار) توسط فارغ‌التحصیلان آن ایجاد شده و مجموع ارزش شرکت‌های تأسیس‌شده به بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار رسیده است.

چالش با نظام آموزش سنتی

فلوشیپ تیل به نوعی ساختار آموزش عالی سنتی را به چالش کشیده است. این طرح نه‌تنها سرمایه اولیه در اختیار کارآفرینان جوان قرار می‌دهد، بلکه شبکه‌ای گسترده از مربیان، سرمایه‌گذاران و هم‌فکران را نیز در اختیارشان می‌گذارد.

نام‌های بزرگی همچون اتریوم (Ethereum) در دنیای بلاکچین و پلید (Plaid) در فین‌تک، از دل همین برنامه بیرون آمده‌اند. این روند در شرایطی رخ داده که نسل جدید بیش‌ازپیش ارزش مدرک دانشگاهی را زیر سؤال می‌برد. بدهی‌های دانشجویی سرسام‌آور و فرصت‌های شغلی محدود باعث شده بسیاری از جوانان باور کنند آموزش واقعی از تجربه‌های عملی می‌آید، نه از کلاس‌های درس.

داستان موفقیت کارآفرینان

دیلن فیلد؛ خالق فیگما

یکی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های این برنامه دیلن فیلد، بنیان‌گذار و مدیرعامل فیگما (Figma) است. او در ۱۹ سالگی، ایده اولیه ابزار طراحی مشارکتی فیگما را در خوابگاه دانشگاه براون مطرح کرد. اما نقطه عطف زمانی رقم خورد که تحصیل را رها کرد و به برنامه تیل پیوست. امروز فیگما به یک شرکت ۴۰ میلیارد دلاری تبدیل شده و عرضه اولیه سهام آن، فیلد را به میلیاردر جوانی با ثروتی نزدیک به ۵ میلیارد دلار بدل کرد. خودش می‌گوید این فلوشیپ برایش ارزشی فراتر از مدرک دانشگاهی داشت: «زمان بدون وقفه برای تمرکز کامل بر ساختن ایده‌ام.»

لوسی گو؛ جوان‌ترین میلیاردر زن

نمونه دیگر، لوسی گو، هم‌بنیان‌گذار شرکت اسکیل ای‌آی (Scale AI) است. او که از تحصیل در دانشگاه کارنگی ملون رضایت نداشت، در سال ۲۰۱۴ ترک تحصیل کرد. شرکت او امروز با ارزشی بیش از ۲۹ میلیارد دلار در همکاری با غول‌هایی مانند متا فعالیت می‌کند. سهم ۵ درصدی‌اش از این شرکت، او را به جوان‌ترین زن میلیاردر خودساخته جهان تبدیل کرده است. گو این فلوشیپ را «بهترین اتفاق زندگی‌ام» توصیف می‌کند.

مرکور؛ استخدام با هوش مصنوعی

بنیان‌گذاران مرکور (Mercor) نیز از دریافت‌کنندگان فلوشیپ بودند. آنها با درک سرعت پیشرفت سرسام‌آور هوش مصنوعی، تصمیم گرفتند زمان را در دانشگاه تلف نکنند. تنها چند سال بعد، شرکتشان به ارزشی ۲ میلیارد دلاری رسید. یکی از بنیان‌گذاران گفته است: «ترس از دست دادن موج هوش مصنوعی و فوریت شدید نوآوری، دلیل اصلی ترک دانشگاه برای ما بود.»

چرا پیتر تیل با دانشگاه مخالف است؟

ریشه این برنامه در نگاه انتقادی پیتر تیل به سیستم آموزش عالی نهفته است. او بارها دانشگاه‌ها را «نهادهای فاسد» خوانده و معتقد است بار سنگین وام‌های دانشجویی جوانان را به مشاغلی می‌کشاند که تنها درآمدزایی دارند، نه نوآوری.

تیل در معرفی گروه جدید شرکت‌کنندگان برنامه گفت: «آموزش عالی بدترین نهادی است که داریم. ما برای افراد استثنایی جایگزینی فراهم می‌کنیم.» به باور او، کارآفرینی واقعی زمانی شکل می‌گیرد که افراد از بند محدودیت‌های دانشگاهی رها شوند و جسارت تجربه کردن دنیای واقعی را داشته باشند.

تغییر پارادایم در سیلیکون‌ولی

این دیدگاه در اکوسیستم فناوری آمریکا طرفداران زیادی دارد. سیلیکون‌ولی پیش‌تر نیز کارآفرینان ترک‌تحصیل‌کرده‌ای همچون مارک زاکربرگ و لری الیسون را ستایش کرده است. برای بسیاری از سرمایه‌گذاران، تأییدیه پیتر تیل ارزش و اعتباری حتی بیشتر از یک مدرک دانشگاهی دارد.

در عین حال، آمارها نشان می‌دهد که هزینه تحصیل در کالج‌های آمریکا به طور متوسط سالانه به ۳۸,۲۷۰ دلار رسیده است. طبق یک نظرسنجی، ۳۸ درصد فارغ‌التحصیلان معتقدند وام‌های دانشجویی بیشتر به مانعی برای رشدشان تبدیل شده تا یک فرصت.

جمع‌بندی

فلوشیپ تیل تنها یک بورسیه نیست؛ نمادی از تغییر نگرش به مسیر موفقیت است. برنامه‌ای که با سرمایه‌گذاری جسورانه روی جوانان بلندپرواز، استارتاپ‌هایی با ارزش‌های میلیاردی ایجاد کرده و نشان داده همیشه مدرک دانشگاهی مساوی با موفقیت نیست. شاید در دنیای آینده، تجربه، نوآوری و ریسک‌پذیری جایگزین دیپلم‌ها و مدارک سنتی شوند.