بسیاری از افراد اعتقاد دارند موسیقی‌های قدیمی بهتر هستند؛ آیا واقعاً همینطور است یا این مسئله صرفاً به‌خاطر حس نوستالژی است؟ یک مطالعه روانشناسی راز شیفتگی نوستالژیک ما نسبت به موسیقی دوران جوانی‌مان را آشکار کرده است. این پژوهش نشان می‌دهد که دلیل اصلی این علاقه شدید، لزوماً بهتربودن کیفیت آن موسیقی نیست، بلکه به پیوند عمیق و ناگسستنی با خاطرات شخصی و سرنوشت‌ساز ما در آن دوره از زندگی برمی‌گردد.

به گزارش سایت Conversation، محققان دانشگاه دورام انگلستان به موضوع جالبی پرداخته‌اند؛ آنها می‌خواستند بدانند چرا افراد شیفته موسیقی دوران جوانی خود هستند درحالی‌که آن موسیقی‌ها ممکن است چندان جالب هم نباشند. این پژوهش پدیده‌ای روانشناختی به نام «برآمدگی خاطرات موسیقایی» را تأیید می‌کند که اوج آن در حدود ۱۴ سالگی رخ می‌دهد.

علت محبوبیت موسیقی‌های نوستالژی

دانشمندان برای دهه‌ها از پدیده‌ای به نام «برآمدگی خاطرات» (Reminiscence Bump) آگاه بودند؛ بدین معنا که عموماً انسان‌ها خاطرات بیشتری از دوره ۱۰ تا ۳۰ سالگی به یاد می‌آورند. این دوره از زندگی سرشار از تجربیات جدید و هویت‌ساز است که به شکلی عمیق‌تر در مغز ما حک می‌شوند. اکنون مطالعه محققان به‌طور خاص به بررسی این پدیده در حوزه موسیقی پرداخته است.

در این تحقیق، پژوهشگران از ۴۷۰ فرد ۱۸ تا ۸۲ ساله خواستند تا ۱۱۱ آهنگ محبوب از سال‌های ۱۹۵۰ تا ۲۰۱۵ را براساس سه معیار رتبه‌بندی کنند: میزان آشنایی، میزان ارتباط با خاطرات شخصی و میزان علاقه.

نتایج نشان داد موسیقی‌هایی که در دوران نوجوانی شرکت‌کنندگان در جامعه محبوب بودند، نه‌تنها آشناتر به نظر می‌رسیدند، بلکه به‌طور قابل‌توجهی با خاطرات شخصی بیشتری گره خورده بودند. اوج این ارتباط در حدود ۱۴ سالگی مشاهده شد؛ آهنگ‌هایی که در این سن محبوب بودند، بیشترین خاطرات را برای افراد زنده می‌کردند.

نکته جالب توجه این بود که این پیوند قوی با خاطرات، لزوماً به معنای علاقه بیشتر به آن موسیقی نبود. این موضوع به ویژه در میان جوانان (۱۸ تا ۴۰ سال) صادق بود. وجود اینکه آهنگ‌های دوران نوجوانی آن‌ها خاطرات زیادی را برایشان زنده می‌کرد، اما لزوماً علاقه بیشتری به این آثار نسبت به آهنگ‌های دوره‌های دیگر نشان نمی‌دادند.

این یافته نشان می‌دهد که دلیل اصلی ماندگاری این آهنگ‌ها در ذهن ما، همراهی آن‌ها با لحظات مهم زندگی مانند اردوهای مدرسه، دورهمی‌های دوستانه و مراسم فارغ‌التحصیلی است، نه صرفاً ارزش هنری خود آهنگ.

بااین‌حال، این مطالعه یک استثنای جالب را نیز کشف کرد: برخی آهنگ‌ها، به ویژه آثار محبوب از اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ (مانند قطعه Hotel California از گروه «ایگلز» و Billie Jean از «مایکل جکسون») توانسته‌اند از مرزهای نسلی عبور کنند و مورد علاقه تمام شرکت‌کنندگان، حتی کسانی که در آن دوره به دنیا نیامده بودند، قرار بگیرند.

یافته‌های این پژوهش در ژورنال Music and Science منتشر شده است.