این روزها بسیاری از کاربران ساعت‌های طولانی از روز را پشت کامپیوتر یا در حال بازی‌های ویدئویی می‌گذرانند. شاید در نگاه اول این سبک زندگی بی‌خطر به نظر برسد، اما آمار و مطالعات نشان می‌دهد که چنین عادت‌هایی می‌تواند به مرور سلامت شانه‌ها را تهدید کند.

برای بررسی دقیق‌تر این موضوع، سراغ یکی از معتبرترین متخصصان این حوزه رفتیم؛ دکتر روزبه تقوی، فوق تخصص جراحی شانه که سال‌هاست در زمینه درمان آسیب‌های این مفصل فعالیت دارد. او در گفتگو با ما توضیح می‌دهد که چرا گیمرها و برنامه‌نویس‌ها بیشتر از دیگران در معرض بیماری‌های شانه قرار دارند.

به گفته دکتر تقوی، ترکیب وضعیت بدنی نامناسب، حرکات تکراری و بی‌توجهی به علائم اولیه، سه عامل اصلی هستند که می‌توانند شانه افراد دیجیتال‌نشین را به شدت آسیب‌پذیر کنند. در ادامه با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم که این مشکلات چگونه ایجاد می‌شوند و چه راهکارهایی برای پیشگیری و درمان وجود دارد.

چرا زندگی دیجیتال شانه‌ها را در خطر می‌اندازد؟

امروزه بسیاری از افراد، چه گیمرهای حرفه‌ای و چه برنامه‌نویسان و کاربران کامپیوتر، ساعت‌های طولانی از روز را در یک وضعیت ثابت پشت میز یا مقابل مانیتور سپری می‌کنند. این سبک زندگی دیجیتال، در ظاهر بدون تحرک به نظر می‌رسد اما فشار پنهانی را به عضلات و مفاصل به‌ویژه در ناحیه شانه وارد می‌کند. مهم‌ترین عامل، وضعیت بدنی نادرست است؛ وقتی شانه‌ها به سمت جلو خم می‌شوند و گردن بیش از حد جلو می‌آید، مفصل شانه به مرور از راستای طبیعی خود خارج شده و فشار غیرطبیعی به تاندون‌ها وارد می‌شود.

عامل دوم، فشارهای تکراری است. کار با ماوس، کیبورد یا دسته بازی حرکات یکنواخت و مشابهی ایجاد می‌کند که در طولانی‌مدت باعث التهاب تاندون‌ها و بافت نرم اطراف شانه می‌شود. همین حرکات تکراری می‌توانند شروع مشکلاتی مثل سندروم گیرافتادگی شانه (Impingement Syndrome) یا التهاب تاندون‌های روتاتور کاف باشند؛ بیماری‌هایی که ابتدا با درد خفیف خود را نشان می‌دهند اما اگر نادیده گرفته شوند، می‌توانند به آسیب‌های مزمن منجر شوند.

شواهد علمی هم این موضوع را تأیید کرده‌اند. پژوهشی که روی چندین مطالعه انجام شده نشان می‌دهد درد گردن و شانه از شایع‌ترین مشکلات در میان گیمرهاست و افرادی که بیش از سه ساعت در روز بازی می‌کنند، به طور قابل‌توجهی بیشتر در معرض آسیب قرار دارند. همچنین پژوهش‌های دیگر بیان می‌کنند که نوع بازی و مدت‌زمان استفاده از کامپیوتر نقش مستقیمی در بروز مشکلات شانه دارد. این یعنی زندگی دیجیتال اگر بدون رعایت اصول ارگونومی و استراحت کافی ادامه پیدا کند، می‌تواند شانه‌ها را به نقطه آسیب‌پذیری جدی برساند.

بیماری‌های شانه در میان کاربران کامپیوتر و گیمرها

یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که در میان گیمرها و کارمندان پشت‌میزنشین دیده می‌شود، سندروم گیرافتادگی شانه (Shoulder Impingement) است. در این بیماری، تاندون‌های شانه به دلیل قرار گرفتن در وضعیت خمیده و تکرار حرکات یکسان، بین استخوان بازو و کتف تحت فشار قرار می‌گیرند. نتیجه آن درد هنگام بالا بردن دست، محدودیت حرکت و حتی ضعف در بلند کردن اجسام سبک است.

مشکل دیگری که به وفور گزارش می‌شود، التهاب تاندون‌های روتاتور کاف است. این تاندون‌ها مسئول پایداری شانه و اجرای حرکات ظریف بازو هستند. کارهای تکراری مانند تایپ طولانی یا کنترل دسته بازی می‌تواند التهاب و سایش در این تاندون‌ها ایجاد کند. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، احتمال پارگی‌های جزئی یا حتی کامل وجود دارد.

بورسیت شانه هم از دیگر بیماری‌هایی است که در کاربران دیجیتال رخ می‌دهد. بورساها کیسه‌های کوچک پر از مایع هستند که وظیفه کاهش اصطکاک بین عضلات و استخوان‌ها را دارند. نشستن طولانی‌مدت و فشار مداوم روی شانه می‌تواند این کیسه‌ها را ملتهب کند و باعث درد و ورم در ناحیه شانه شود.

در مقابل، بیماری فروزن شولدر (شانه یخ‌زده) در میان گیمرها کمتر شایع است. دلیل آن این است که فروزن شولدر معمولاً در اثر بی‌تحرکی کامل یا بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت رخ می‌دهد. گیمرها و برنامه‌نویس‌ها اگرچه ساعت‌ها در یک وضعیت ثابت می‌مانند، اما باز هم از دست‌ها و شانه‌ها برای حرکات ظریف استفاده می‌کنند. به همین دلیل احتمال چسبندگی شدید مفصل شانه در این گروه نسبت به سایر بیماری‌ها کمتر است، هرچند در موارد خاص می‌تواند اتفاق بیفتد.

علائمی که نباید نادیده بگیرید!

دردهای شانه معمولاً آرام و تدریجی شروع می‌شوند و به همین دلیل بسیاری از گیمرها یا کاربران کامپیوتر آن را جدی نمی‌گیرند. اما بی‌توجهی به این دردها می‌تواند به آسیب‌های جدی‌تری منجر شود. نخستین علامت مهم، درد یا سوزش هنگام کار طولانی با کامپیوتر یا بازی است. اگر احساس کردید بعد از چند ساعت تایپ یا بازی، در ناحیه شانه و بازو دردی ایجاد می‌شود که با استراحت کوتاه هم برطرف نمی‌گردد، این می‌تواند نشانه التهاب تاندون‌ها یا شروع سندروم گیرافتادگی باشد.

علامت دوم، محدودیت حرکت یا خشکی مفصل شانه است. وقتی بالا بردن دست، پوشیدن لباس یا حتی برداشتن یک شیء ساده با سختی یا درد همراه می‌شود، باید به مشکل مشکوک شد. این علامت نشان می‌دهد مفصل شانه به‌درستی حرکت نمی‌کند و احتمال وجود التهاب یا آسیب در تاندون‌ها و بافت نرم وجود دارد. خشکی تدریجی شانه اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند دامنه حرکتی را به‌شدت کاهش دهد.

علامت سوم، ضعف در بلند کردن یا بالا بردن دست است. ممکن است متوجه شوید که هنگام برداشتن اجسام حتی سبک، شانه به‌درستی شما را همراهی نمی‌کند یا دست به‌سرعت خسته می‌شود. این ضعف معمولاً ناشی از آسیب به روتاتور کاف یا فشار مداوم روی تاندون‌هاست. اگر این مشکل ادامه پیدا کند، می‌تواند نشانه‌ای از پارگی‌های کوچک یا التهاب مزمن باشد.

به‌طور کلی، هرگاه یکی از این علائم در زندگی روزمره ظاهر شد و بیش از چند روز ادامه یافت، باید جدی گرفته شود. مراجعه به پزشک متخصص می‌تواند از پیشرفت آسیب جلوگیری کرده و روند درمان را ساده‌تر کند.

پیشگیری و درمان؛ چه کاری از دست گیمرها و برنامه‌نویس‌ها برمی‌آید؟

اگرچه گیمرها و برنامه‌نویس‌ها به دلیل سبک زندگی دیجیتال در معرض آسیب‌های شانه قرار دارند، اما با رعایت چند نکته ساده می‌توانند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنند. اولین اقدام، اصلاح وضعیت بدن و رعایت اصول ارگونومی است. قرار دادن مانیتور در سطح چشم، استفاده از صندلی استاندارد و تکیه‌گاه مناسب برای بازوها باعث می‌شود فشار اضافی از روی شانه‌ها برداشته شود. همچنین باید از جلو آمدن بیش از حد سر و خم شدن شانه‌ها جلوگیری کرد.

دومین نکته مهم، استراحت‌های منظم است. توصیه می‌شود پس از هر ۴۵ تا ۶۰ دقیقه کار یا بازی، چند دقیقه استراحت کنید و با انجام حرکات کششی ساده، عضلات شانه و گردن را از حالت انقباض خارج کنید. این کار از تجمع فشار و التهاب در تاندون‌ها جلوگیری می‌کند.

علاوه بر این، انجام ورزش‌های تقویتی سبک می‌تواند نقش مؤثری در محافظت از شانه‌ها داشته باشد. تمرین‌هایی مانند بالا بردن بازو با کش‌های مقاومتی، چرخش خارجی شانه با دمبل سبک یا حرکات کششی گردن و پشت، کمک می‌کند عضلات اطراف مفصل شانه قوی‌تر شوند و پایداری بیشتری ایجاد کنند.

با وجود همه این اقدامات، برخی افراد ممکن است همچنان دچار درد و محدودیت حرکت شوند. در این شرایط، درمان‌های پزشکی و فیزیوتراپی نقش حیاتی پیدا می‌کند. فیزیوتراپیست‌ها با روش‌هایی مانند تمرین درمانی، الکتروتراپی یا لیزر درمانی می‌توانند التهاب را کاهش دهند و دامنه حرکتی شانه را بازگردانند. در موارد شدیدتر نیز مراجعه به متخصص ارتوپدی برای بررسی گزینه‌های درمانی پیشرفته ضرورت دارد.

به این ترتیب، با ترکیب پیشگیری و مداخله به‌موقع، می‌توان از بسیاری از مشکلات شانه در میان گیمرها و برنامه‌نویس‌ها جلوگیری کرد.

چه زمانی باید به جراحی شانه فکر کنید؟

بسیاری از مشکلات شانه، به‌ویژه در گیمرها و برنامه‌نویس‌ها، در مراحل اولیه با روش‌های ساده‌تری مثل اصلاح وضعیت بدن، استراحت، تمرین‌های کششی و فیزیوتراپی قابل درمان هستند. در این موارد، با کمی تغییر در سبک زندگی و پیگیری درمان‌های غیرجراحی، می‌توان از پیشرفت آسیب جلوگیری کرد و شانه را به حالت طبیعی بازگرداند.

اما در بعضی شرایط، این اقدامات کافی نیست و باید به گزینه‌های جدی‌تر مانند جراحی شانه با لیزر فکر کرد. یکی از مهم‌ترین این شرایط، پارگی‌های وسیع یا کامل تاندون‌های روتاتور کاف است. چنین پارگی‌هایی اغلب با درد شدید، ضعف محسوس در بلند کردن دست و محدودیت حرکتی جدی همراه هستند. مورد دیگر، سندروم گیرافتادگی شانه مزمن است که در صورت عدم پاسخ به درمان‌های غیرجراحی می‌تواند به تخریب تاندون‌ها و کاهش شدید کارایی شانه منجر شود. همچنین در بورسیت‌های مزمن یا مواردی که شانه بی‌ثبات شده و بارها دچار دررفتگی می‌شود، جراحی می‌تواند تنها راهکار مؤثر برای بازگرداندن عملکرد طبیعی باشد.

نکته مهم این است که تصمیم برای جراحی باید پس از بررسی کامل توسط پزشک متخصص ارتوپدی گرفته شود. تشخیص دقیق نوع آسیب، شدت آن و بررسی شرایط بیمار از جمله عواملی است که در انتخاب روش درمانی مؤثرند.

اگر شما هم از درد مداوم یا محدودیت حرکت شانه رنج می‌برید و نگران هستید که شاید به جراحی نیاز داشته باشید، می‌توانید برای آشنایی بیشتر با روش‌های درمانی و دریافت مشاوره تخصصی به سایت دکتر روزبه تقوی مراجعه کنید. ایشان به‌عنوان یکی از جراحان برتر شانه در ایران، تجربه بالایی در درمان و جراحی مشکلات پیچیده این مفصل دارند.

منبع: رپورتاژ